Mavzu: fonetika

FONEMALAR TASNIFI

Fonema turlari

Unli fonemalar

Faqat un (ovoz)dan iborat bo‘lgan va bo‘g‘in hosil qiladigan fonemalarga unli fonemalar deyiladi.

Hozirgi o‘zbek adabiy tilida oltita unli fonema mavjud: i, e,a,

u, o‘, o.

Undosh fonemalar

Talaffuz qilinayotganda o‘pkadan chiqayotgan havo oqimi ma’lum to‘siqqa uchraydigan, shovqin ishtirok etadigan fonemalarga undosh fonemalar deyiladi

Hozirgi o‘zbek adabiy tilida 24 ta undosh fonema mavjud:b , v, g, d, z, j, j (dj), y, k, 1, m, n, p, r, s, t, f, x, ch, sh, q, g‘, h, ng.

UNLILAR TASNIFI

• tilning gorizontal harakatiga ko‘ra;

• tilning vertikal harakatiga ko‘ra;

• lablarning ishtirokiga ko‘ra.

UNDOSHLAR TASNIFI

• hosil bo‘lish o‘rniga ko‘ra;

• hosil bo‘lish usuliga ko‘ra;

• ovoz va shovqinning ishtirokiga ko‘ra.

Bo‘g‘in

Unli tovushlar bo‘g‘in hosil qiladi

So‘zda nechta unli bo‘lsa, bo‘g‘in miqdori ham shuncha bo‘ladi.

Bir havo zarb bilan aytiladigan tovush yoki tovushlar yig‘indisi