Mavzu: fizika o’qitishda o’quvchilarni mustaqil ishlashga o’rgatish

2.5. Fizika darslarida mustaqil ishlarni tashkil etishning o’rni
O’quvchilarning mustaqil ravishda bilmlar olishda o’quv darsligi bilan ishlashi eng ko’p bajariladigan ishlarga kiradi. Bu hozirgi kunda fan-texnikaning rivojlanishi natijasida har doim bilimlarini yangilab va to’ldirib boorish kerak bo’lgan bir davrda muhim ahamiyatga ega.
Kollejda o’quvchilar kitob bilan ishlashlarida quydagi ko’nikma va malakalarga ega bo’lishlari kerak
bayon qilinayotgan narsa va hodisa, qonunlarning mohiyatidan eng muhim jixatlarini ajrata bilish;
matematik usulda keltirib chiqarilgan formulalarni tushuna olish;
rasmlar, jadvallar va grafiklardan foydalana olish;
o’qiganlari asosida reja (konspekt) tuza olishi;
o’qiganlarini so’z bilan mantiqiy ketma-ketlikda bayon qila olishi;
qo’shimcha adabiyotlardan foydalanib mavzuga material kirita olishi;
mundarijadan, alfavit ko’rsatkichidan foydalana olishi;
o’zini qiziqtirgan yo’nalishlar bo’yicha katologdan foydalana olishi va bibliografik kartochkalar tuza olishlari kerak. Bilimlari haqidagi bosh elementlarga quydagilarni keltirish mumkin.
Fizika hodisasi xaqida nimani bilish kerak:
1. Hodisaning atomlari.
2. Hodisa kuzatiladigan shart-sharoitlar.
3. Hodisaning mohiyati, uning mehanizmi (hozirgi zomon ilmiy nuqtayi nazaridan hodisani tushuntirish).
4. Boshqa hodisalar bilan bog’liqligi.
5. Hodisaning miqdoriy harakteriskasi (uni xarakkterlovchi kattaliklar, bu bog’lanishni ko’rsatuvchi formulalar).
6. Hodisadan amaliyotda foydalanish.
7. Hodisaning zararli tomonlari to’g’risida ogohlantirish.
Fizik kattalik haqida quydagilarni bilish kerak:
1. Kattalik nimani harakterlaydi (jism hossasi yoki qanday hodisa).
2. Bu qanday kattalik-asosiymi yoki hosilaviy.
3. Kattalikning tarifi.
4. Aniqlovchi formulasi (hosilaviy birlik uchun), ya’ni mazkur kattalikni booshqa kattaliklar bilan bog’lovchi formula.
5. O’lchov birligi.
6. O’lchash usullari.
Fizik qonun haqida nimani bilish kerak:
1. Qonun qaysi hodisa (jarayon)yoki kattaliklar orasidagi bog’lanishni harakterlaydi.
2. Qonunning ta’rifi, matematik ifodasi.
3. Qonunning to’g’riligini tasdiqlovchi tajribalar.
4. Amaliyotda uni hiisobga olish va foydalanish.
5. Qonunning qo’llanilish chegarasi.
Fizika hodisasining nazaryasi haqida nimani bilish karak:
1. Nazaryani ishlab chiqish uchun asos bo;ladigan asosiy faktlar.
2. Ishlatiladigan asosiy tushunchalar, tamoyillar.
3. Matematik apparat (muxim tenglamalar).
4. Mazkur teorema yordamida tushuntiriladigan hodisalar.
5. Jismlarning nazariya yordamida oldindan aytib beriladigan xossalari hamda hodisalar [6].