Mavzu: fermentlar

4. Fermentlarning faolligini o‘lchash birligi
Fermentativ reaksiya tezligining ferment konsentratsiyasiga bog'liqligi 
tabiatan chiziqli bo'ladi. Ferment miqdorini ko'pchilik hollarda absolyut 
miqdorlar (masalan, grammlar hisobida) bilan o'lchash mumkin 
bo'lmaganidan reaksiya tezligining ferment miqdoriga chiziqli tarzda 
bog'liqligiga asoslangan shartli birliklardan foydalanishga to'g'ri keladi. 
Ferment birligi (E) deb lmk mol moddaning bir daqiqa ichida kimyoviy 
o'zgarishga uchrashini katalizlaydigan ferment miqdoriga aytiladi. 

---

9 
To'qimalardagi ferment birliklarining soni mana bunday formulaga 
muvofiq aniqlanadi: o'zgarishga uchragan substrat miqdori, mk mol = nE 
to'qima 
namunasi, 
gx 
inkubatsiya 
vaqti, 
daqiqa 
Misol: 
laktatdegidrogenazani aniqlash uchun 100 mg jigar to'qimasi olingan edi. 
Tortib olingan shu namuna substrat eritmasiga IS daqiqa davomida 
inkubatsiyalandi va 210 mk mol mahsulot hosil boiganligi topildi. Demak, 
jigar to'qimasining har bir grammiga 210/(0,1 x 15)=140 biriik 
laktatdegidrogenaza mavjud. Ko'pincha fennentning solishtirma faolligi 
aniqlaniladi: solishtirma faoHigi namunadagi ferment birliklarining shu 
namunadagi oqsil (mg hisobida olingan oqsil) massasiga boiingan soniga 
tengdir. Masalan: lg jigar to'qimasida 140 biriik laktatdegidrogenaza va 
200 mg oqsil boisa, bu holda jigardagi laktatdegidrogenazaning solishtirma 
faolligi 140/200=0,7 (mk mol/min)mg b o iad i. Solishtirma faollikdan 122 
fermentlarni tozalash vaqtida, ayniqsa, ko'p foydalaniladi: boshqa oqsillar 
chiqarib tashlangandan keyin sayin preparatda ajratib olinayotgan ferment 
ulushi ortib boradi. Demak, solishtirma faollik ham kuchayib boradi. 
Solishtirma 
faollikning 
ortib 
borishiga 
qarab 
tozalash 
ayrim 
bosqichlarining samaradorligiga baho beriladi. Tozalangan, individual 
ferment bo'lsa, uning molyar faolligini o'lchash mumkin: molyar faolligi 
namunadagi ferment birliklarining mikromollar hisobida ifodalangan 
ferment miqdoriga bo'lingan soniga tengdir. Masalan: tarkibida 0,002 mk 
mol ferment boigan fumaraza eritmasida 240 biriik ferment (mk mol/min 
hisobida) topilgan bo'lsa, fumarazaning molyar faolligi boiadi: 240 mk 
mol/daqiqa --------------------------- = 12x104 daqiqa 0,002 mk mol Katal - 
1 mol substratni 1 soniya katalizlovchi ferment miqdoriga aytiladi. [5,6 ]