НАМАНГАН ВИЛОЯТИ
Вилоят Ўзбекистон Республикаси таркибида 6 март 1941 йилда ташкил топган. У ҳозирги вақтда 11 туман, 8 шаҳар ва 11 шаҳарчадан иборат.
Наманган вилоятига кирувчи туманлар-Косонсой, Мингбулоқ, Наманган, Норин, Поп, Тўрақўрғон, Уйчи, Учқўрғон, Чортоқ, Чуст ва Янгиқўрғон бўлиб, уларнинг барчасининг майдони 7,4 минг км2, ёки Республика ҳудудининг 1,7 фоизини ташкил қилади. Аҳолиси, 2001 йил маълумотига мувофиқ, 1957 минг киши (ЎзР га нисбатан 7,9 фоиз). Маъмурий маркази Наманган шаҳри.
Жойлашган ўрни ва табиий бойликлари. Наманган вилояти асосан Сирдарёнинг ўнг қирғоғи, Фарғона водийсининг шимолий қисмини эгаллайди. У Ўзбекистон Республикаси ҳудудининг шарқий қисмида, қирғизистон Республикаси Жалолобод вилоятининг жанубида жойлашган; ғарбда Тошкент вилояти, жанубда Фарғона, жанубишарқда Андижон вилоятлари билан чегарадош.
Вилоят ҳудудининг ярмидан кўпроғи тоғ ва тоғ олди районларидан ташкил топган. Бу ерда адир минтақаси қўшни вилоятларга қараганда кенг тарқалган ва у боғдорчилик, узумчилик ҳамда чорвачилик учун қулай. Шу нуқтаи назардан Наманган вилоятининг ер фонди ҳам каттароқ. Бироқ, унинг энг чекка шимолиғарбий қисми баланд тоғликлардан иборат (баландлиги 4000 метгача етади).
Ер бойлигидан ташқари вилоят ҳудудида айрим қазилма бойликлар ҳам мавжуд. Улар Чодоқ, Чоркесар, Уйғурсой полиметалл ва қимматбаҳо металлар ҳамда Мингбулоқ нефт конларидир. Аммо рудали конларда қазилма бойликларнинг заҳираси кўп эмас ва, бинобарин, улар минтақа иқтисодиётига кучли таъсир этмайди.
Ёғинсочин миқдори ғарбдан шарққа томон ортиб боради (100-400 мм). Асосий гидрографик элементи Сирдарё бўлиб, у шу номда айнан вилоят ҳудида, Норин ва қорадарёнинг қўшилиши натижасида шаклланади. Бироқ, Сирдарёнинг ерларни суғоришдаги аҳамияти катта эмас, чунки у анча пастликда оқиб ўтади. Бу жиҳатдан унинг ирмоқларисойларнинг аҳамияти юқорироқ: Резаксой, /овасой, Косонсой, Чортоқсой, Намангансой ва ҳ.к. Ушбу сойларнинг юқори қисмида кичиккичик сув омборлари қурилган (Чортоқ, Кўксарой, Олмоссой, /овасой ва бошқалар).
Норин дарёси қирғизистон ҳудуди, баланд тоғликлардан водийга чиққандан сўнг кенг ёйилиб кетади. Худди ана шу ердан водийнинг аксарият каналлари бошланади. Жумладан, Катта Наманган, Шимолий Фарғона, Катта Фарғона каналлари ҳам Учқўрғон шаҳри ва Шамолдисой шаҳарчаси яқинидан бошланиб ғарбга томон оқади. Катта Наманган канали кейинги йилларда қурилган бўлиб, у адир зонасининг пастроқ қисмларини суғоришга мўлжалланган. Умуман олганда эса Наманган вилояти, айниқса унинг ғарбий қисми қўшни вилоятларга қараганда сув билан яхши таъминланмаган.
Do'stlaringiz bilan baham: |