|
8-rasm. Keskin p-n o`tishda energetik zonalar.
Kuchlanish qo`yilmaganda chuqur sathlar elektron bilan to`lishi.
9-rasm. Keskin p-n o`tishda energetik zonalar.
Kuchlanish qo`yilganda chuqur sathlar elektron bilan to`lishi.
B u xolda chuqur donorlarning –atrofida o`zgarishini hisobga olmaslik mumkin.Sig`im qiymati
ifoda bilan aniqlanadi.
Shu kabi aktseptor xolatlar uchun ham ifoda olish mumkin.
Chuqur sathli markazlar parametrlarini o`lchashda sig`im spektroskopiyasi usuli qo`llanilishi mumkin. Bunday usullardan biri sig`im izotermik relaksatsiya usuli. Bu usul bilan chuqur sathlar (ChS) parametrlarini o`lchash ular elektron bilan to`ldirilganlik darajasini o`zgartirishga asolangan bo'ladi. Aniqlik kiritish uchun keskin p-n o'tishli diod n-tipdagi yarimo'tkazgich namuna asosida olingan.
Yarimo'tkazgichda kontsentratsiyasi bo'lgan sayoz sathli donor bilan bir qatorda, energiyaviy sathi kontsentratsiyasibo'lgan chuqur sathli donor bo'lib, u taqiqlangan zona yarmining yuqori qismida joylashgan va tengsizlik, diodning elektr neytrallik sohasi (ENS) da tengsizlik bajariladi. DiodgaV teskari kuchlanish ulangandan so'ng statsionar holatda zaryad tashuvchilar bilan kambag`allashgan (soha) qatlam (HZC ning kengligi) chegarasi nuqtaga mos kelib, u keskinlashadi. Fermi sathi chuqur sathniWc nuqtada kesadi, Statsionar holatda chuqur donorlar sohada fermi sathidan yuqorida bo'lgani uchun ular to'la ionlashgan holatda bo'ladi. Bu sohadagi ionlashgan markaz kontsentratsiyasi
2.sohada hajmiy zaryad vaqt o'tishi bilan chuqur donorning ionlanishi tufayli ortib boradi. HZS dagi to'la ionlashgan markaz kontsentratsiyasining vaqt bo'yicha o'zgarishi
ko`rinishda bo`ladilar. Demak izotermik relaksatsiya jarayonidan vaqt aniqlansa, sig`im o`zgarishidan kontsentratsiya aniqladi. Keyin esa
bog`lanishi grafigidan chuqur sath faollashish energiyasi va elektronni tutilish kesimi aniqlanishi mumkin.
D emak metall-yarimo`tkazgich yoki p-n o`tish kambag`allashgan qatlamida ionlashgan markazlar mavjud bo`lsa, chuqurroq sathlarni elektronlar bilan to`ldirilib, yoki to`lib turgan markazlarni bo`shatsak unda sig`im o`zgaradi. Bu jarayonni har bir markaz to`lish yoki bo`shash vaqti bo`lishini bilgan holda shu jarayonni keng temperatura intervalida o`rgansak bir qator markazlar ionlashishining o`zgarishini o`rganib ular parametrlarini aniqlash mumkin. Sig`im izotermik relaksatsiyasini o`rganish paytida shu jarayon mavjud temperaturada 0U yoki aksincha holat amalga oshiriladi. Bunda ko`rilayotgan RC vaqtini tanlash orqali assilograf ekranida ikki xil holat kuzatiladi.
Vaqtni aniqlash uchun ekranda RC ni tanlash orqali chiziq kuzatilgan holi belgilanadi.
Ma'lumki elektronlar oqimi energiyasi E10 MeV bo`lganda faqatgina ayrim izotoplarda foto yadro reaksiyalari bo`lishi mumkin. Shuning uchun bunday elektronlar oqimida yarimo`tkazgichlarda nuqsonlar hosil bo`lishini o`rganish uchun qulay. Nurlanish ta’sirini ko`rish uchun namunalarni “Електроника-У003” qurilmasida nurlantirildi. Bu tezlatgichning texnik xarakteristikalari 1-jadvalda keltirilgan.
XULOSA
1. Monokristall kremniy elementini elektronlar bilan nurlantirish natijasida ularning fizik xossa va parametrlarini o`lchovchi qurilmalar bilan tanishdim.
2. Yarimo`tkazgichli kremniy namunasini “Електроника-У003” qurilmasida 5 MeV energiyali oqim bilan nurlantirilganda ularning solishtirma qarshiligi oshganini kuzatdim.
3. Namunalarni elektrofizik xossalarini nurlantirilganda o`zgarishiga olib keluvchi lokal sathlar parametrlari aniqlandi va ular hosil bo`ladigan uglerod bilan bog`liq va A markaz ekanligi ko`rsatildi.
4. Hosil bo`lgan nuqtaviy nuqsonlar xarakterini izohlash uchun energetic model taklif qilingan.
Gravitatsion o’zaro ta’sir mikro va makro jismlar o’rtasida mavjud bo’lib, ularni kattaligi elementar zarrachalar fizikasida hisobga olmasa ham bo’laveradi. Elementar zarralar orasidagi reaksiyalar natijasida ikkilamchi zarralar hosil bo’ladi. Ularning ko’payishi birlamchi zarraning energiyasini ortishi bilan ortib boradi. Lekin bu reaksiyalar 11 ta qonun albatta bajarilishi shart. Agar birortasi bajarilmasa ular orasida reaksiya amalga oshmaydi. Kuchsiz o’zaro ta’sirda k va µ mezonlar ta’sirida bo’ladigan reaksiyalarda juftlikni bajarilmasligi kuzatiladi. Shunday qilib elementar zarralar olamidagi o’zaro zarralar bilan bo’ladigan ta’sirlarda saqlanish qonunlari bajariladi. Shuningdek bu kurs ishida dars ishlanmasi, keyslar to’plami, baholash kriteriyasi ishlab chiqildi. 2011 yili Evropa yadroviy tadqiqotlar markazi olimlari fanda “Xiggs bozon”i deb atalgan o`ta mitti atom tarkibiy qismni kashf etgan. Xiggs bozoni bundan oldin nazariy jihatdan mavjudligi e`lon qilingan, bu narsa jismlarni massa yoki og’irlik bilan ta`minlovchi qism ekanligi aytilgan.
Ilmiy talablarga ko`ra, topilgan mo`jaz qism aynan bozon ekaniga to`liq ishonch hosil qilish uchun chuqur tahlil va yana qo`shimcha tadqiqotlar o`tkazilishi lozim.
Kvarklarning noelementarligi - albatta haqiqatan ham kvarklar yana-da elementarroq zarrachalardan tarkib topgan bo‘lsa; 2017: Supersimmetriya agarda buning uchun 3 TeV atrofidagi energiya kerak bo‘lsa; 2019: Bozon Z1 (Z - shtrix) - agarda bu paytda noma'lum bo‘lgan beshinchi o‘zaro ta'sir mavjud bo‘lsa va 6 TeV atrofidagi energiyalarda o‘zini namoyon etadigan bo‘lsa; ushbu o‘zaro ta'sirni tashuvchi zarracha xuddi kuchsiz ta'sirlarda tashuvchilik qiluvchi Z- bozon sifatida shartli ravishda Z-shtrix deb nomlangan.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
