Мавзу: эавларининг ахлоқий ва эстетик тарбия жараёнларига таъсири

III BOB. Bosma elektron vositalarining axloqiy-estetik tarbiyaviy ahamiyati 

 

3.1. Internetning  yoshlar axloqiy  qiyofasiga ta’siri.................................................50  

3.2. Ijtimoiy  tarmoqlarning  axloqiy-estetik  ta’sirini  oshirishning  omillari……….63   

 

Xulosa…………………………………………………………………………….70 

 

Foydalanilgan adabiyotlar…………………...………………………………….73 

 

---

 

3 

Kirish 

Mavzuning  dolzarbligi.  Axborotni  keng  jamoatchilikka  yetkazib  beruvchi 

matbuot,  radio,  televideniye,  internet  kabi  hodisalarni  о‘zida  birlashtiruvchi 

elektron  axborot  vositalari  jamiyat  hayotiga  ulkan  ta’sir  о‘tkazish  quvvatiga  ega. 

Qanday  katta  kuchga  ega  ekanini  ularga  nisbatan  «tо‘rtinchi  hokimiyat»  atamasi 

qо‘llanilishida  ham  kо‘rish  mumkin.  Elektron  axborot  vositalarining  hozirgi 

paytdagi  eng  ommalashgani,  eng  samarlisi,  yoshlarning  eng  kо‘p  vaqtini 

о‘tkazadigan  tizim  bu  internet  hisoblanadi.  Prezidentimizning  “Yuksak  ma’naviyat 

—  yengilmas  kuch”  nomli  asarida  hozirgi  axborot  maydonida  rо‘y  berayotgan 

о‘zgarishlar  xususida  fikr  yuritilib,  jumladan,  shunday  deyiladi:  “Bugungi  kunda 

yoshlarimiz  nafaqat  о‘quv  dargohlarida,  balki  radio-televideniye,  matbuot,  internet 

kabi  vositalar  orqali  ham  rang-barang  axborot  va  ma’lumotlarni  olmoqda.  Jahon 

axborot 

maydoni 

tobora 

kengayib 

borayotgan 

shunday 

bir  sharoitda 

bolalarimizning  ongini  faqat  о‘rab-chirmab,  uni  о‘qima,  buni  kо‘rma,  deb  bir 

tomonlama  tarbiya  berish,  ularning  atrofini  temir  devor  bilan  о‘rab  olish,  hech 

shubhasiz,  zamonning  talabiga  ham,  bizning  ezgu  maqsad-muddaolarimizga  ham 

tо‘g‘ri  kelmaydi.  Nega  deganda,  biz  yurtimizda  ochiq  va  erkin  demokratik  jamiyat 

qurish vazifasini о‘z oldimizga qat’iy maqsad qilib qо‘yganmiz va bu yо‘ldan hech 

qachon qaytmaymiz”.

1

 

Shu  nuqtai  nazardan  tadqiqotning  dolzarbligi  quyidagi  jixatlar  bilan  izohlash 

mumkin: 

Birinchidan,  axborot  asrining  Elektron  axborot  vositalarida  aks  etishini  ilmiy 

tahlillar  asosida  xozirgi  globallashuv  sharoitida  eyektron  axborot  vositalari 

axborotni yetkazish  va uni ta’sir doirasi juda yuqoriligini  aniqlash  juda muhim; 

Ikkinchidan,  globallashuv  jarayonida  Elektron  axborot  vositalari  muayyan 

xabarni  uzatish  yoki  biror  bir  g‘oyaning  mohiyatini  ochib  berish  orqali  uning 

о‘zlashtirilishiga,  kishilar  ongida  barqaror  tasavvurlar,  obrazlar,  qadriyatlarning 

                                                 

1

 Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat  – yengilmas  kuch. T. “Ma’naviyat”, 2008,  114-b. 

---

 

4 

shakllanishiga  ham  kо‘maklashadi.  Qisqa  qilib  aytganda,  u  ijtimoiy  fikrga  doimiy 

va  izchil  ta’sir  о‘tkazish,  uni  shakllantira  olish  imkoniyatiga  ega  bо‘lgan  vosita 

hisoblanadi.  

Uchinchidan,  global  tarmoq  afzalliklarini  inkor  etmagan  holda,  uning 

insoniyat  madaniyatiga  tug‘dirayotgan  havf-xatarlari  tо‘g‘risida  sо‘z  yuritishga 

tо‘g‘ri  keladi.  Bu  noxush  g‘ayriinsoniy  holatlar  muayyan  kuchlarning  global 

tarmoqdaga  axborotlarni  sifatli  va  tez  uzatish  hamda  tarqatish  bо‘yicha 

imkoniyatlardai  foydalanish  orqali  jamoatchilik  fikrini  tо‘g‘ri  yо‘ldan  burish, 

о‘zlari  targ‘ib  etayotgan  nopok  g‘oya  va  manfaatlar  tomon  yо‘naltirish  uchun 

ularga  axborot  yetkazish  borasida  olib  borayotgan  harakatlari  bilan  bog‘liqdir. 

Sо‘zsiz,  bunday  ta’sirga  internet  auditoriyasining  eng  faol,  eng  kо‘p  qismi 

tafakkuri  yetilib,  dunyoqarashi  puxta  shakllanib  ulgurmagan  yoshlardir.  Ana 

shunday  jiddiy  muammoni  mukammal  va  tizimli  о‘rganishga  yetarli  e’tibor  berish 

zarur.  Bu  mafkuraviy  tahdidlarnining  mazmun  mohiyati,  namoyon  bо‘lish 

shakllari,  ijtimoiy  oqibatlariga  falsafiy  axloqiy  nuqtai  nazardan  yondashuvni 

taqazo qiladi. 

Tо‘rtinchidan,  Ijtimoiy  tarmoqlar  esa  internet  olamining  ajralmas  bо‘lagiga 

aylangan  yirik  omil  hioblanadi.  Ijtimoiy  tarmoqlar  yoshlarning    axloqiy-estetik 

tarbiya  masalalariga  kо‘proq  salbiy  ta’sir  etayotganligini  axloqiy  tahlil  etish  va  uni 

jamoatchilikka  yetkazish  lozim  hioblanadi. 

Beshinchidan, 

Elektron 

axborot 

vositalarida 

“ommaviy  madaniyat” 

hodisasinin  aks  etishi  va  ularning  yoshlarga  axloqiy-estetik  ta’sirini  nazariy 

jixatdan  tahlil  qilish  ehtiyojga  aylandi.  Shuningdek  tadqiqotning  dolzarbligi  EAV 

orqali  “ommaviy  madaniyat”ni  targ‘ib  qilishning  eng  maqbul  usuli  ekanligi  va  bu 

orqali  yoshlarni  ma’naviy  axloqiy  jixatdan  ta’sirga  solish  mumkinligini  ijtimoiy-

falsafiy,  axloqiy  tahlil  qilish  zarurdir.