Mavzu: dori allergiyasi

4-jadval
O’xshash allergik reaksiyalar beruvchi va o’xshash funktsional guruhlarga mansub dori vositalari

V laktam halqali DV Monobaktam ( aztreonam)	Pentsillin qatoriga mansub hamma tabiiy va polisintetik preparatlar (bitsillin, ampitsillin, amoksitsillin, amoksiklav, oksatsillin, ampioks va boshqalar) Sefalosporin guruhiga mansub dorilar ( sefazolin, seftriakson va boshqalar)
Amfinekollar	Xloramfinekol( levomitsetin), sintomitsin. Kombinirlangan, levomitsetin saqlovchi vositalar(levomekol, iruksol, olazol va boshqalar)
Aminoglikozidlar	Streptomitsin, neomitsin, monomitsin, kanamitsin, gentamitsin (garamitsin), tobromitsin. Aminoglikozid saqlovchi murakkab dorilar ( polijinaks, sofradeks, triderm) Aminoglikozid saqlovchi vaktsinalar (qizamiq, qizilcha, parotit, gripp, poliomielit)
Tetratsiklinlar	Tetratsiklin,metatsiklin, doksitsiklin Tetratsiklin saqlovchi murakkab dorilar (olitetrin. Gioksizon, oksikort)
Makrolidlar	Eritromitsin, oleandomitsin, azitromitsin (sumamed), midekamitsin (makropens), roksitromitsin (rulid). Makrolid saqlovchi murakkab dorilar (olitetrin)
Linkozamidlar	Linkomitsin, klindamitsin
Ansamitsinlar	Rifamitsin, rifampitsin, rifaksimin
Benzolsulfanamid guruhi	Sulfanilamidlar (streptotsid, albutsid, ftalazol, sulfosalazin) Sulfamnilamid saqlovchi murakkab dorilar (sulfametoksazol, trimetoprim, ko trimoksazol, biseptol, baktrim) Sulfanilmochevina unumlar (maninil, diabeton, glyurenorm, butamid) Diuretiklar
Paraminogruppa	Novokain (prokain) Benzoy kislotaning boshqa unumlari( benzokain, aneztezin, dikain, tetrakain, kokain, alkain) Benzoy kislota efirlarini saqlovchi murakkab dorilar (menovazin,anestezol, almagel) Novokinamid Sulfanilamidlar (streptotsid, albutsid, ftalazol, sulfosalazin) Sulfamnilamid saqlovchi murakkab dorilar (sulfametoksazol, trimetoprim, ko trimoksazol, biseptol, baktrim) Sulfanilmochevina unumlar (maninil, diabeton, glyurenorm, butamid) PABK va uning unumlari Aminosalitsil kislota va unumlari etakridin laktat (rivanol)
Lidokain(ksilokain) Va boshqa amid saqlovchi preparatlar	Boshqa amid hosilalari: mepivakin (skandonest), prilokain, bupivakain (markain), artikain (ultrakain, ubistezin,septonest) Lidokain saqlovchi boshqa dori vositalari: (otipaks, instillagel, kamistad, strepsils plyus)
Pirazolonlar	Pirazolon hosilalari: metamizol natriy (analgin), antipirin, amidopirin, butadion Tarkibida pirozolon saqlovchi dori vositalari:andipal, benalgin,tempalgin, mentalgin, baralgin, teofedrin, spazgan, kaffetin)
Atsetilsalitsil kislotasi	Aspirin, tromboass Aspirin saqlovchi dori vositalari (akofen, kofitsil, sitramon, sedalgin, kardiomgnil) Aminosalitsil kislota va uning unumlari Sulfosalazin
Paraaminofenollar	Atsetaminofin (paratsetamol) va tarkibida paratsetamol saqlovchi dori vositalari (koldreks, teraflyu, sitramon) Fenatsetin va tarkibida fenatsetin saqlovchi dori vositalari (kofitsil, sedalgin, sitramon)
Fenobarbital va boshqa barbituratlar	Fenobarbital va uni saqlovchi murakkab dori vositalari(andipal,bellataminal, teofedrin, korvalol, salokordin, pentalgin,sedalgin)
Fenotiazin qator unumlari	Prometazin (pipolfen) Aminazin va boshqa neyroleptiklar (propazin, alimamemazin (teralen), tioridazin Parkinsonizmga qarshi dorilar (dinezin) qusishga qarshi preparatlar (torekan) Metil ko’ki Antidepressantlar Koronarolitiklar Antiaritmik preparatlar(etmozin)
Eufillin(aminofillin)	Etilendiamin hosilalari (xlorapiramin gidroxlorid (suprastin), antazolin, ranitidin, etambutol. O’smaga qarshi preparatlar (prodimin), piperazin va uning unumlari Ksantin preparatlari: kofein, pentoksifillin, teobromin,t(teofedrin)
Furatsillin va boshqa nitrofuranlar	Furazidin (furagin), furazolidon, nitrofuranlar
Oksixinolin unumlari	Nitroksolin (5NOK), xlorxinaldon (intestopan)
Vitamin V 1( iamin)	Kokarboksilaza

So’nggi yillarda pentsillin va sefalosporin qatoriga mansub dori vositalari orasida chambarchas bog’liqlik borligri haqida ko’plab ma’lumotlar paydo bo’lmoqda.
Dori vositalariga nojo’ya ta’sirlarning tasnifnomasi:
1.Ehtimol tutilgan nojo’ya ta’sirlarning toksikligi, doza ko’payib ketgandagi holati, teratogen ta’sirlari kabilar
2.Dori vositalariga ehtimol tutilmagan nojo’ya ta’sirlar:idiosinkraziya, sezuvchanlikning oshib ketishi (o’z navbatida allergik va noallergik turlarga taqsimlanadi)
Dori allergiyalari turli taraqqiyot mexanizmlariga ega bo’lib har xil klinik manzara berishi mumkin.
Dori allergiyasi diagnostikasi haqida biz yuqorida malumotlar berib o’tgan edik, istisno tariqasida yana ayrim malumotlarni havola etmoqchimiz, jumladan anamnez bo’yicha:
1.1.Farmakologik anamnezni to’g’ri yig’ish
-qaysi dori vositalariga reaksiya rivojlandi
-dori qabulidan qancha muddat o’tib rivojlandi
-dori kiritilgan usul
-oxirgi dori qabulidan qancha muddat o’tib allergiya rivojlandi
Reaksiyaning klinik manzarasi
Reaksiya qanday bartaraf qilindi
-qaysi kasallikda dori vositasi qo’llanildi
-avvallari ham shunday holat yuz berganmidi
Reaksiyadan keyin ham shu preparatdan qabul qilinganmidi
-qaysi preparatlarni nojuya ta’sirlarsiz qabul qilgan