Mavzu: Dars, dars mazmuni, texnologik xaritalar tuzish. Muammoli dars va uni tashkil qilish usullari. Darsni tahlil qilish. Reja

BOSHLANG‘ICH SINFLARDA DARS VA MATEMATIKA DARSLARI SISTEMASI

Ma’lumki, boshlang`ich matematika kursi yagona uchta kursdan iborat: unda arifmetik material bilan birgalikda alge­bra va geometriya elementlari bayon qilinadi. SHu bilan birga programmada ishning bu barcha yo`nalishlari (arifmetik, algebraik va geometrik) bir-biri bilan uzviy bog‘liq ravishda qaralishi kerakligi ko`rsatilgan. Kursning har xil bo`limlari materiallarining kiritilishi matematika darsining tuzilishiga va uning o`tkazilish metodikasiga ta’sir qiladi, albatta.

Boshlang‘ich matematika kursining yana bir xususiyati shundan iboratki, boshlang‘ich matematikadan hozirgi mavjud pro­gramma o`qitishning nazariy saviyasiga oldingi programmaga qaraganda yuqoriroq talablar qo`ymoqda. Bunda nazariy bilimlarni amaliy malaka va ko`nikmalarni shakllantirish bilan birga o`zlashtirish nazarda tutiladi. SHu sababli deyarli har bir darsda yangi materialni o`rganish bilan bir qatorda shakllantirilayotgan malaka va ko`nikmalarni mukammallashtirish ishi olib boriladi.

Matematika darslarining xususiyatlari o`quvchilarning ma­tematik materialni o`zlashtirish xususiyatlariga ham bog‘liq: materialning abstrakt xa'rakterda bo`lishi ko`rsatma vositalarini, o`qitishning aktiv metodlarini to`g‘ri tanlashni, dars davomida o`quvchi faoliyatining turli-tuman bo`lishini, o`quvchilarga individual va differensial yaqinlashishni talab qiladi va hokazo. Endi o`qituvchi ishining darsni tayyorlash va uni o`tkazish bilan bog‘liq bo`lgan asosiy momentlarini qarashga o`tamiz.

Darsni o`tkazishga tayyorgarlik ko`rishda eng oldin darsning asosiy maqsadlarini aniq oydinlashtirib olish zarur. Boshlang‘ich matematika kursining yuqorida gapirilgan asosiy xususiyatlari (nazariya bilan amaliyotning tarkibiy bog‘liqligi, arifmetik, algebraik va geometrik materiallarning o`zaro bog‘liqligi va hokazo) bilan bir qatorda darsda, odatda, bir qancha didaktik maqsadlar amalga oshiriladi; darsning ba’zi bir materialiga nisbatan tayyorgarlik ishlari oldin boshlanadi; yangi material bilan tanishtiriladi va bu materialni dastlabki puxtalash amalga oshiriladi; ayrim materialga nis­batan — bilimlarni mustahkamlash va sistemalashtirish, mustahkam malaka va ko`nikmalar hosil qilishga oid ishlar o`tkaziladi. Aytilganlarni misol bilan konkretlashtiramiz.

Misol uchun birinchi sinfda: «Ikki xonali sonlarni xona birliklarning yig‘indisi bilan almashtirish» temasiga bag‘ishlangan darsni qaraymiz.