Mavzu: D. I. Mendeleevning kimyoviy elementlar davriy qonuni va davriy sistemasi hamda uning ahamiyati

Ionlanish energiyasi – Atomga eng bo‘sht bog‘langan elektronni uzish uchun zarur bo‘lgan energiyadir. U “ I ” xarifi bilan belgilanadi, birligi Ev. Ionlanish energiyasi atom radiusiga teskari proporsianal ravishda o‘zgarib boradi. YAni davrlarda elementlarning tartib nomeri ortib borishi bilan ionlanish energiyasi ortib boradi. CHunki radius kichrayib borgan sari sirtqi energetik qavatdagi elektronlarni yadroga tortilishi ortib boradi va bu elektronlarni uzish uchun ko‘p miqdorda energiya kerak bo‘ladi. Guruxlarda tartib nomeri ortib borishi bilan ionlanish energiyasi kamayib boradi. CHunki radius kattalashgan sari sirtqi elektron qavatdagi elektronlarni yadroga tortilish kuchi kamayib boradi va uni uzish uchun kam energiya sariflanadi.

I – ortadi F

I-kamayadi
Fr
Ionlanish energiyasi fransiyga qarab kamayib boradi, ftorga qarab ortib boradi. U ham atom radiusiga teskari proporsional ravishda o‘zgaradi.
Elektronga moyillik – Atom o‘ziga bitta elektron biriktirib olganda ajralib chiqadigan energiya. U “E” xarfi bilan belgilanadi va Ev larda o‘lchanadi. U ham atom radiusiga teskari proporsional ravishda o‘zgaradi.

E – ortadi F


Fr
E-kamayadi
Elektronga moyillik fransiyga qarab kamayib boradi, ftorga qarab ortib boradi. Davrlarda elektronga moyillik elementlarni tartib raqami ortib borishi bilan ortib boradi. Eng elektronga moyil element bu fransiydir. Guruxlarda elementlarni tartib raqami ortib borishi bilan elektronga moyillik kamayib boradi. Eng elektronga moyillik kam element bu fransiydir.
Elektromanfiylik – birikmada atomlarning o‘ziga elektronlarni tortib olish xususiyatidir. EM=I+E
Elektromanfiylik ham atom radiusiga teskari proporsional ravishda o‘zgaradi.
Elementlarning elektromanfiyligi ortib borishi bilan ularning metalmaslik xossalari ortib boradi. Davrlarda chapdan o‘nnga o‘tgan sari elementlarning metalmaslik xossalari ortib, metallik xossalari kamayib boradi. Guruhlarda yuqoridan pastga tushgan sari elementlarning metalmaslik xossalari kamayib, metallik xossalari ortib boradi.
1.5. Diamagnеtizm, paramagnеtizm. Ko‘p elеktronli atomlar. Klеchkovskiy qoidasi. Enеrgiyaning mihim qiymatga intilish prinsipi, Pauli prinsipi va Gund qoidasi. Atom orbitallarning elеktronlar bilan to‘lib borish tartibi.
Atomda energetik pog’onalar elektronlar bilan to’lish tartibi quyidagi qoidalarga bo’ysunadi.

1.