Mavzu: Bozor iqtisodiyotiga o’tishda davlatning moliyaviy siyosati, uning dastaklari va amalga oshirish vazifalari

asrning 2-yarm idan e ’tiboran asov bozor iqtisodiyotining

sivilizatsiyalashgan insonparvar iqtisodiyoti, tabiatan aralash

iqtisodiyotga aylanishi yuz berdi. Buni bozor iqtisodiyotining

hozirchalik eng mukammal modeli, deb aytish mumkin.

Aralash iqtisodiyot mukammal texnika va yuksak texnologiyaga

asoslanadi, q o ‘l m ehnatiga o 'rin qolm aydi, g'oyat unum li m ashinalar ishlatiladi, resurslar tejalib, moddiy to'kinlik ta’minlanadi.Ishlab chiqarish mutlaqo yangi ilmtalab texnologiyani qo'llaydi. ltd

ish kuchi sifatiga bo'lgan talabni mislsiz oshiradi. Natijada malakaJi

mehnat ham cheklangan resursga aylanadi, shu sababli mehnalning

malakali turlarini tanlash imkoni tug'iladi. Ish kuchini tayyoiiash

sarfi oshadi. XXI asr bo'sag'asida AQShda bitta bolani o'stirib,

o'qitib va kasb o'rgatish sarfi (18—20 yoshga qadar) 400 ming

dollarga borib qoladi. Agar bozor tizim ining ilk bosqichida oddiy ish

kuchi talab qilinsa va u keragidan ortiqcha bo'lsa, aralash iqtisodiyotda o'ta malakali ish kuchi kerak bo'ladi va u noyob resursga

aylanadi. Shuning uchun yaratilgan daromadlarning talaygina

qismini (60-80 %) ish haqi tashkil etadi. Buning uddasidan chiqqan

korxonalar va sohalar noyob resursga ega bo'ladilar va raqobatda

yutib chiqadilar.

Aralash iqtisodiyotda mayda biznes rivojlanadi, bu kishilarni

yollanib ishlamasdan o'zi tadbirkorlik bilan shug'ullanishiga imkon

beradi. Bunda bo'sh pul kapitalining ko'pligi va uni arzonga olib

ishlatish mumkinligi, minitexnologiyaning borligi qo'l keladi.

Aralash iqtisodiyotda asosan uch xil mulk mavjud: xususiy mulk,

jamoa va davlat mulki. Am m o birinchi va ikkinchi mulk shakli

asosida xalq korxonalari tashkil topadi, ular ishlab chiqaruvchilarning o'ziga qarashli fermer xo'jaliklari, firmalar va kompaniyalardan iborat bo'ladi. K orxonalarni ishchi-xizm atchilar jam oasi

va kasaba uyushmalari tomonidan sotib olish yuz beradi. Xalq

korxonalarida ishlab chiqaruvchilar ayni bir vaqtda mulk egasi ham

bo'lishadi, shunday korxonalarda o'z manfaati, o'z farovonligi

uchun ishlash yuz beradi. Mulk monopoliyasining yo'qligi yoki

uning qattiq cheklanganligi o'z navbatida ish kuchini yoliash

monopoliyasini ham yo'qqa chiqaradi. Ish kuchini jalb etish uchun

raqobat ketgan sharoitda ishlab chiqarishdan kelgan daromadni

ishchilarning me inatiga va mulkiga qarab taqsimlash yuz beradi.

Yuksak malakali \ a yuksak saviyasi ishchilar xalq korxonasi jam oasining o'zagi hisoblanadiki, ularning unumli mehnatisiz raqobatda

yengib chiqish m um kin emas. Malakali ishchilar qo'nim li va

ularning salmog'i katta korxonalarda odatda, foyda ham yuqori

bo'ladi. Aralash iqtisodiyotda har xil mulkchilikka oid korxonalar

ish haqini oshirish vositasida malakali ish kuchi uchun raqobatlashganda yuqori samara bilan ishlagan korxonalargina bunga bardosh bera oladi, chunki faqat ular yuqori ish haqini ta’minlab,

yaxshi foyda ham ko'radilar. Buning ildizida samarali yuksak

industrial ishlab chiqarish yotadi.

Aralash iqtisodiyotda turli mulk egalarining manfaatlari raqobat

orqali muvozanatga kelishi lozim, bunga daromadni ishlab chi-qarishnmg o'zida uning ishtirokchilari tom onidan o'zlashtirilishi