Мавзу: борлиқ фалсафаси

Борлиқнинг қандай шакллари мавжуд?
Борлиқнинг қуйидагича шакл ва кўринишларга ажратиб ўрганиш мумкин:
1. Нарсалар, жисмлар, жараёнлар борлиги
2. Нарсалар, жараёнлар, табиат ҳолатлари, яхлит табиат борлиги
3. Инсон томонидан ўзлаштирилган нарса ва жараёнлар борлиги
4. Инсон борлиги
5. Нарсалар оламида инсон борлиги
6. Ўзига хос инсон борлиги
7. Руҳий, маънавий, ғоявий борлиқ
8. Индивидуаллашган руҳийлик
9. Объективлашган ноиндивидуал руҳийлик
10.Ижтимоий борлиқ
11.Индивидуал борлиқ алоҳида олинган инсоннинг жамиятда ва тарихий жараёндаги борлиқ
12.Жамият борлиги
Нарса, инсон, ҳодиса Фақатгина мавжуд бўлмасдан балки мавжудлигини бошқа мавжудот орқали сақлайди. Инсон яшаши – унинг оламга, табиатга ва бошқа одамларга амалий таъсиридан иборат.
Албатта, бу фаолият маълум мақсадга қаратилган бўлади.
Борлиқ тушунчаси «бор» «мавжудлик», «олам» тушунчалари билан бевосита боғлиқ. Борлиқ категорияси орқалигина оламнинг характери хусусиятлари ёритилади.
1. Олам мавжуд, у чексиз, яхлит.
2. Табиийлик ва ғоявийлик, жамият ва индивид ҳар хил шаклда бўлса ҳам, биргаликда олам ягоналигини ташкил этади.
3. Конкрет индивидлар ва одамларнинг маълум авлоди борлиқнинг бошқа формалари билан объектив реалликни ташкил этади.
Борлиқдаги ривожланиш ва ўзаро алоқадорликнинг умумий қонуният ва тамойиллари нималардан иборат?
Борлиқни фалсафий тушуниш фақат унинг турлари ва уларнинг ўзига хос хоссаларини билиб олишдан иборат бўлмай, балки борлиқни ташкил этган нарса ва ҳодисаларнинг ўзаро алдоқалари ва боғланишларини, ўзгариш ва ривожланишларини билишни ҳам тақозо қилади. Ҳаракат, тараққиёт, умумий боғланиш ва алоқадорлик тўғрисидаги фалсафий таълимотлар ҳам фалсафа фани билан бирга пайдо бўлган. Бу муаммолар таълили фалсафада «диалектика» тушунчаси орқали ифодаланган.
Дунёга диалектик қараш – бу барча нарса ва ҳодисаларни, уларнинг инсон миясидаги инъикослари – инсон билишини ҳам ўзаро алоқадорлик ва боғланишда, қарама-қаршиликлар бирлиги ва курашида, миқдор ва сифат ўзгаришларининг бир-юирига ўтишида, эскининг ҳрнини янги эгаллашида, хуллас уларни «ўз ҳаракати»да, ўзгариб ва ривожланиб туришида, пайдо бўлиб ва йўқ бўлиб туришида ва айни вақтда ҳамма нарса ўзаро боғлиқлик ва алоқадорликда ва ўзаро муносабатда деб тушунишдир.