Мавзу: Биноларнинг хизмат муддати

Мавзу:Металл конструкцияларнинг коррозияси

Режа:

• Металлар занглаши туркумлари.
• Занглаш оқибатлари.
• Занг билан зарарланган участкаларни аниқлаш.
• Металл конструкциялари ҳимоя қатламлари.

Металл конструкцияларни ва муҳандислик қурилмаларини занглашдан ҳимоялаш уларнинг ишончлилигини ва умрбоқийлигини оишир ошириш мақсадида амалга оширилади ва иншоотларнинг техник эксплуатациясининг таркибий қисми бўлиб, эксплуатация ҳизматининг муҳим масаласи ҳисобланади. Қурилиш конструкцияларининг занглашига қарши самарали курашиши уни келтириб чиқарувчи асосий сабабларини ва ривожланиш механизмини билмасдан олиб боришнинг сира имкони йўқ.

• Металл конструкцияларни ва муҳандислик қурилмаларини занглашдан ҳимоялаш уларнинг ишончлилигини ва умрбоқийлигини оишир ошириш мақсадида амалга оширилади ва иншоотларнинг техник эксплуатациясининг таркибий қисми бўлиб, эксплуатация ҳизматининг муҳим масаласи ҳисобланади. Қурилиш конструкцияларининг занглашига қарши самарали курашиши уни келтириб чиқарувчи асосий сабабларини ва ривожланиш механизмини билмасдан олиб боришнинг сира имкони йўқ.
• Металнинг асл бардошлиги унинг занглашининг жадаллилиги билан аниқланади (қалинликнинг камайиши, мм/йил ўлчанади), ўртача агрессив мухитда (0,1 мм/йил). Конструкциянинг кўндаланг кесим юзаси 25 йил эксплуатация жараёнида 5% га камаяди. Агрессив мухитда эса бу кўрсаткич ўшанча вақт оралиғида 20-25% га етади.

Тадқиқотлар кўрсатадики, Фарадей қонунига асосан, 1А ток конструкцияга таъсир қилганда, бир йил ичида 9,12 кг темирни, 33,8 кг қўрғошинни емиради. Кўриниб турибдики, адашган токлар қурилиш конструкцияси учун жуда ховфлидир.

• Тадқиқотлар кўрсатадики, Фарадей қонунига асосан, 1А ток конструкцияга таъсир қилганда, бир йил ичида 9,12 кг темирни, 33,8 кг қўрғошинни емиради. Кўриниб турибдики, адашган токлар қурилиш конструкцияси учун жуда ховфлидир.
• Дунё миқиёсида, занглаш натижасида 10% металл емирилади. Бу жуда кўп миқдор!
• Юқорида санаб ўтилган факторлар бино конструкциясини секин аста ёки тўсатдан лойихада белгиланган ишончлилигини камайтиради.
• Бунинг натижасида бутин эксплуатация мобойнида турли хилдаги факторлар таъсирида конструкция элементларида сезиларли ўзгаришлар пайдо бўлиб, натижада ички кучлар тақсимотининг бузилишига олиб келади.

Занглаш – ашёнинг атроф билан ўзаро физик-химик (електро-химик, химиявий ва механик) муносабати натижасида эмирилишига айтилади.

• Занглаш – ашёнинг атроф билан ўзаро физик-химик (електро-химик, химиявий ва механик) муносабати натижасида эмирилишига айтилади.
• Занглашнинг кўпроқ тарқалгна намунаси темир, алюминий, мис ва шу кабиларнинг оксидланиш маҳсули бўлган занг ҳосил бўлишидир.
• Занглаш металларнинг энг оғир офатидир. Ҳар йили 10% га яқин металл зангга айланади ёки бу минглаб тонна металл йўқ бўлади деган гап. Бу эса занглашга қарши катта ютуқларнинг эришилган бир шароитда юз беради. Ахир занглашдан фақатгина металлнинг ўзи эмас, тайёр буюмлар ва конструкциялар нобуд бўлади. Ахир бу билан буюм ва конструкцияларнинг нархи металлнинг ўзини нархидан анчагина баланд.

• Металларнинг занглашдан бузилиш турлари:
• текис, нотекис, структурали-сайланма, доғлар билан, ўйилиши билан, нуқтавий, кристаллараро, кристаллар ичида, юзасида.

Металл конструкция атмосферавий занглашдан мухофазалаш усуллари. Конструкцияларни атмосферавий занглашдан мухофазалашнинг асосан ҳимоя қопламасини бутунликда сақлаш ўз вақтида қайта тиклашдан иборат. Занглаш интенсивлигини пасайтириш муҳитнинг тажаввузкор таъсирини пасайтириш орқали ҳам, масалан хоналарда шамоллатишни кучайтириш ва шу кабилар орқали ҳам амалга оширилиши мумкин. Занг билан зарарланган участкаларни кўз билан кўриш орқали аниқланади. Конструксиянинг занглай бошлашини билдирувчи биринчи кўрсаткичлар: дарзлар, кўпчишлар бўлиши мумкин.

• Металл конструкция атмосферавий занглашдан мухофазалаш усуллари. Конструкцияларни атмосферавий занглашдан мухофазалашнинг асосан ҳимоя қопламасини бутунликда сақлаш ўз вақтида қайта тиклашдан иборат. Занглаш интенсивлигини пасайтириш муҳитнинг тажаввузкор таъсирини пасайтириш орқали ҳам, масалан хоналарда шамоллатишни кучайтириш ва шу кабилар орқали ҳам амалга оширилиши мумкин. Занг билан зарарланган участкаларни кўз билан кўриш орқали аниқланади. Конструксиянинг занглай бошлашини билдирувчи биринчи кўрсаткичлар: дарзлар, кўпчишлар бўлиши мумкин.
• Металл констурксияларни занглашдан ҳимоялашда энг кўп тарқалган усул уларни лак бўёқ қопламалар билан қоплаш.

• ҚМҚ 2.03.11-96 «Қурилиш конструкцияларини коррозиядан химоя қилиш», Тошкент, 1996йил расмий нашр 15- иловасида пўлат ва алюминий конструкцияларни коррозиядан химоя қилиш учун лак0бўёқ, ашёларнинг парда хосил қилувчи қуйидаги турлари тарифланади:
• Пептафталли, Грифталли, мойли, рангли, мойли бўйоқлар, нотроцеллюпозонли, фенольформальдогидли, полиакрил ва акрилсиликонли, поливинилбутиролли, ва сопорлимерларга винилхлоридли, Эпоксидли ва х.к.

Ушбуда чидамлилигини билдирувчи қоплама қуйидаги индекслари ҳам келтирилган:

• Ушбуда чидамлилигини билдирувчи қоплама қуйидаги индекслари ҳам келтирилган:
• в-очиқ хавога чидамли қопламалар;
• х-кимёвий чидамли;
• т-термобардошли;
• м-мойга бардошли;
• в-сувга чидамли;
• хк-кислотага бардошли;
• хқ-ишқорга бардошли;
• б-бензинга бардошли.