Mavzu: Axborot haqida tushuncha. Axboriy jarayonlar. Darsning maqsadi

9-Mavzu: Zamonaviy Operatsion tizimlar.

Operatsion tizimlar quyidagi omillar bo’yicha taasniflanadi:

• 
  bir vaqtda ishlaydigan foydalanuvchilar: bir (kishi) foydalanuvchi, ko’p (kishi) foydalanuvchilar soniga ko’ra;
  
• 
  tizin boshqaruvi ostida bir vaqtda foydalanuvchi jarayonlar:bir vazifali, ko’p vazifalilar soniga ko’ra;
  
• 
  qo’llab-quvvatlovchi jarayonlar: bir prossesorli, ko’p prossesorlilar soniga ko’ra;
  
• 
  qo’llab-quvvatlovchi jarayonlar: bir prossesorli, ko’p prossesorlilar soniga ko’ra;
  
• 
  OT kodi razryadliligi:8razryadli, 16 razryadli, 32 razryadli, 64 razryadliliga ko’ra;
  
• 
  interfeys turi: buyruq (matnli) va ob’ektli-yo’naltirilgan (grafik)ligiga ko’ra;
  
• 
  foydalanuvchining EHM ga kirishi turi: paketli qayta ishlash, vaqt bilan bo’linishi, real vaqtga ko’ra;
  
• 
  zahiralardan foydalanish turi; tarmoqli, lokalliligiga ko’ra.
  

Tasnifning birinchi belgisiga muvofiq, ko’p foydalanuvchi operasion tizimlar bir kishi foydalanuvchidan farqli ravishda turli terminallardagi bir necha foydalanuvchilar EHMning bir vaqtdagi ishini qo’llab-quvvatlaydi.
Ikkinchi belgi OTni ko’p vazifali va bir vazifaliga bo’lishni ko’zda tutadi. Ko’p vazifalilik tushunchasi bir hisoblash tizimi doirasida, bir vaqtning o’zida mavjud bir necha dasturlarni parallel bajarilishini qo’llab-quvvatlashni anglatadi. Bir vazifali OTlar alohida vaqt lahzasida faqat bir dasturni bajarish rejimini qo’llab-quvvatlaydi.
Uchinchi belgiga muvofiq, ko’p prossesorli OTlar bir prossesorlidan farqli ravishda u yoki bu vazifani hal etish uchun bir necha prossesorlar zahiralari rejimini taqsimlashni qo’llab-quvvatlaydi.
To’rtinchi belgi operasion tizimlarni 8, 16, 32 va 64 razryadlilarga bo’linadi. Bunda operasion tizim razryadliligi prossesor razryadliligidan oshib ketmasligi tushuniladi.
Beshinchi belgiga muvofiq, OT foydalanuvchi interfeys turiga ko’ra ob’ektli-yo’naltirilgan(odatda grafik interfeys bilan)ga bo’linadi.