Mavzu: 9-15 asrlarda O’rto Osiyo mutafakkirlarining shaxs va jamiyat haqidagi fikrlari Reja

Zahiriddin Muhammad Bohur (1483-1530) o'zbek xalqining yirik mutafakkiri, davlat arbobi, tarixchi, shoir. Bobur o'zbek adabiyoti, tarix, geografiya, falsafa, musiqashunoslikka katta hissa qo'shgan alloma hamdir. Uni jahonga mashhur qilgan asari «Boburnoma» hisoblanadi. Unda XV asr oxiri va XVI asrning 30-yillarigacha Movarounnahr, Afg'oniston, Xuroson va Hindistonda bo'lgan murakkab tarixiy voqealar bayon qilinadi.
Bobur boshqa mutafakkirlar kabi jamiyat haqida tugallangan ta’limot yaratgan emas. Ammo uning asarlarida, she’rlarida jamiyat, insonning jamiyatdagi o'rni, davlat va fuqarolarning o'zaro munosabatlari, davlatni boshqarish kabi masalalar haqida ilg'or g'oyalar, fikr-mulohazalar ko'p uchraydi. Uning fikricha, jamiyat davlatsiz bo'lmaydi. Davlat ilohiy hodisadir. uning boshlig'i — podshoh imomga monand bo'lib, u Ollohning yerdagi «xalifasi» hisoblanadi.
Podshohdurki shar ’ imom dedi,
Ushbu elg‘a «Xalifa*> nom dedi.'
Boburning podshohning elga imom, Ollohning xalifasi deb aytishdan maqsadi yakka hokimiyatchilik tuzumini madh etish emas, balki mamlakatni ko'pchilik bilan boshqarib bo'lmasligini, davlat va mamlakatning birligini, osoyishtaligini saqlash uchun hammaning podshohga itoat etishi kerakligini ta’kidlashdir. Aks holda «mulk vayron bo'lurig'a ne shak»¹ .
«Boburnoma»da u podshoh (mamlakat rahbari) quyidagi sifatlarga ega bo'lishi lozimligini ko'rsatadi: najhati (omadi) baland, himmati arjumand (bag'rikenglik), viloyat olmog' (davlatni kengaytirish), viloyat saqlamog' (mamlakatni mustahkamlamoq), ma’murlug' (bunyodkorlik va mamlakatni farovon qilish), fuqaro va raiyatga mehribonlik, qo'shin haqida g'amxo'rlik, adolatparvarlik.
Bobur ijodida do'stlik g'oyasi ham muhim o'rin tutadi. U do'stlikni barcha elatlar, xalqlar do'stligi va hamkorligi, kishilaming insoniy fazilatlaridan biri deb tushungan.