Мавзу: «2 тонна маринадланган карам косерваси ишлаб чиқариш технологик линиясини ташкил этиш» Бажарди: «6-у18» гуруҳ талабаси А. Б. Ғуломов Қабул қилди: доц. Б.Ғ. Норинбоев наманган-2022

Тупроқ намлигига қўйиладиган талаблар. Карамни намликни яхши кўрадиган ўсимлик. Эрта пишар оқ бошли карам учун мақбул намлик майдоннинг энг паст намлик қобилиятининг (НҚ) 60-70% ни, кеч пишар оқ бошли карам учун - НҚ нинг 70-80% ни ташкил қилади. Тупроғи қора бўлмаган зонада ёғингарчиликнинг етарли миқдорига қарамай, вегетация даврида қуруқ интерваллар кузатилади. Агар иккинчиси карам ҳаётидаги муҳим даврларга тўғри келадиган бўлса (карам шаклланиши), унда икки ёки учта қўшимча суғориш ҳосилнинг сезиларли даражада ўсишини таъминлайди. Карамнинг ўсиши нафақат тупроқ намлигига, балки ҳавонинг намлигига ҳам боғлиқ. Бунинг учун энг қулайи 60-90% нисбий намликдир. Ҳавонинг нисбий намлигини оширишга ёмғирлатиб тетиклантирувчи суғоришни қўллаш орқали эришилади. Бу ҳужайралардаги сув таркибини яхшилайди ва карам баргларининг ҳароратини пасайтиради.
Ёруғликка бўлган талаблар. Карам – ёруғсевар ўсимликдир. Узуқ кун кўчатларнинг ўсишини ва бошларнинг шаклланишини тезлаштиради. Кўчатлар пайдо бўлишининг бошиданоқ ўсимликларнинг ёруғликка бўлган талаби ошиб боради. Агар у етарли бўлмаса, ниҳоллар чўзилиб, касалликларга осонликча таъсир қ илади. Вояга етган ўсимликлар қулай ёруғлик шароитлари билан таъминланиши керак. Карам ниҳоллари ёруғлик билан тўла таъминланиши учун эгатлар бегона ўтлардан тозаланиши талаб этилади. Шундай қилиб, улар карамни соя қилмайдилар, шунингдек дарахтлар атрофида ва боғнинг йўлакларида экиш тавсия этилмайди. Кундузги ёруғлик узайиши билан карамнинг ўсиши ва ривожланиши тезлашади. Масалан, март - апрель ойларида кўчатларни етиштиришда у 45–50 кун ичида экишга тайёр бўлади, май-июнь ойларида тайёрлашда эса атиги 30 кун давом этади.
Тупроқ ва озуқага бўлган талаби. Карамга тупроқ унумдорлиги, органик ва минерал ўғитларни қўллаш талаб этилади. Оқ бошли карам азот ва фосфорга кўпроқ, калийга эса камроқ даражади талабчандир. Карамнини турли хил тупроқларда етиштириш мумкин, фақат жуда енгил қумли ва майдаланган тош унга яроқсиз. Карам учун энг мақбул – бу намликни яхши сақлайдиган қумли тупроқлар, шунингдек юқори унумдорликка эга бўлган дарёларнинг тошқинлари. Карамни ер ости сувлари яқин бўлган тупроқларда яхши ўсишига қарамай, у ботқоқли ва кислотали тупроқларга тоқат қилмайди. Тупроқ эритмасининг кучсиз кислотали реакцияси (pH=6.0) у учун энг қулай ҳисобланади. Карамнинг тупроқ унумдорлигига нисбатан нав хусусиятларига боғлиқ. Кечпишар навлар эртапишар ва ўртапишар навларга қараганда талабчан, чунки улар самаралироқ ҳисобланади.
Оқ бошли карам тупроқдан кўп миқдорда озуқа моддаларини, айниқса азот, фосфор ва калийни ўзлаштиради. Тупроғи қора бўлмаган шароитда 10 тонна сотиладиган маҳсулотни шакллантириш учун оқ карамга 41 кг азот, 14 кг фосфор ва 49 кг калий кераклиги аниқланди.

Ёш карам ўсимликлари осонлик билан ўзлаштириш мумкин бўлган барча асосий озиқ моддаларининг мувозанатли тўпламига муҳтож. Далага экилгандан кейин ва бош ҳосил бўлишидан олдин ўсимликлар кўпроқ азот, унинг ҳосил бўлиши даврида эса - калий ва фосфорни истеъмол қилади. Оқ бошли карамнинг ўсишига асосий озуқа моддаларининг таъсири ҳар хил, бунда ўғитни ўз вақтида қўллаш турини ва вақтини танлашда ҳисобга олиниши керак.