Mavzu 14: ilmiy kadrlarni idroki va zehni reja

Bu qobiliyatlar olimga zehn-idrok ishining samarasini oshirishni ta`minlaydi.


2. Zehn va idrok belgilari.


Zehn va idrok belgilari. Zehn va idrokning asosiy belgilariga ishtiyoq, qoniqmaslik va optimizm kiradi.


Ishtiyoqning turli pog’onalari mavjud, ya`ni qiziqishdan ishqibozlik va muxabbatgacha.
Kibernetikaning asosichisi Vinerning yozishicha artist, yozuvchi va olim ijodga tomon shunday impuls sezib turishi kerakki, toki u tekinga ishlashga tayyor turishi va hattoki o`z ishini qilish imkoniyatini olish uchun pul to`lashga ham tayyor bo`lishi lozim.
Odatda inson eng yuqori natijalarga yetisha oladigan mehnat turini tanlaydi. Ilmiy ishga ishtiyoqi bo`lgan insonni unga nima berishidan qat`iy nazar faoliyatning o`zi ilhomlantiradi, hayajonlantiradi va qiziqtiradi.


Ilmiy ishga bo`lgan zaruriyat - bilish jarayoniga hech aloqasi bo`lmagan boshqa zaruriyatlarning natijasidir. Bunda insonni ilmiy faoliyat predmeti emas balki undan chiqayotgan moddiy yoki ruhiy foyda qiziqtiradi. Eynshteynning fikricha, bunday kishilar uchun ilm-fan ular hayotini to`ldiradigan va shuhratparastlikni qoniqtiradigan narsaga aylanadi. Bunday kishilar uchun shaxsiy muvaffaqiyat juda muhim, ular jiddiy qiyinchiliklar tug’ilganda fanga bo`lgan qiziqishlarini tez yo`qotadilar.

Zamonaviy fanda, jiddiy natijalar olish uchun turli ilmiy qiziqishlardan biriga nisbatan diqqatni jamlash talab etiladi. Iste`dodning eng ko`zga ko`ringan belgisi - qiziquvchanlik va havasmandlik. U 2ga bo`linadi: sust va faol.

Sust havasmandlik fandagi aniq va adabiyotlarda berilgan natijalarni qidirishni ta`minlaydi. Faolli xavasmandlik mustaqil tadqiqotlarning mustaqil yechimlarini talab etadi. Sust xavasmandlikdan bilimdonlar, faol xavasmandlikdan chinakam tadqiqotchilar tug’iladi.