Mavzu-10. Tarmoq operatsion tizimlarining arxitekturasi

T- kommutator 
T- kommutator 
T- kommutator 
T- kommutator 
 
S- kommutator 
T- kommutator 
T- kommutator 
TST kommutatsiyasi (vaqt–fazo–fakt) 
Hozirgi vaqtda eng ko‗p tarqalgan kommutatsiya maydoni bo‗lib TST 
sxema hisoblanadi, u 3.25-rasmda ko‗rsatilgan. TST sxemasining STS sxemasiga 
nisbatan ustunligi shundan iboratki, u ham xarajatlidir, chunki vaqt kommutatorlari 
fazo kommutatorlariga nisbatan arzondir va katta yuklanishda bandliklarni kichik 
ehtiromligi bilan vaqt oraliqlarini samaraliroq ishlatishni ta‘minlaydi. 
T 
S 
T 
1 
1 
2 
2 
N 
N 
N 
NxM N 
–rasm. TST kommutatsiya maydoni. 
TST kommutatsiya maydoni 
Katta sig‗imdagi kommutatsiya tugunlarida (uzellarda) kommutatsiya 
maydonining boshqa sxemalari ham ishlatilishi mumkin: 
TSST, TSTST, TTT va hokazo. 
Undan tashqari, zamonaviy kommutatsiya texnikasi konvergensiya 
yo‗nalishida ilgarilab bormoqda, chunki videoxizmatlar trafigi audio xizmatlar 
ma‘lumotlarni va tovushni uzatish xizmati birlashmoqda va yagona raqamli 
kommutatsiyalanmoqda. Telefon kommutatsiyasining kelajagi optikaga asoslangan 
bo‗lishi ehtimoli juda kattadir. Optik kommutatsiya vositalari ishlab chiqarish 
bosqichidadir, bu sohada yutuqlar mavjud, shu jumlalardan elektrooptik (E/o) va 
optoelektrik o‗zgartiruvlarni ishlab chiqish ko‗zda tutilmoqda. 
Nazorat va muhokama savollari 
Operatsion tizim vazifasi nimadan iborat? 
Operatsion tizimning asosiy komponentlarini sanab bering. 
Tarmoq operatsion tizimi qanday dasturiy vositalardan tashkil topgan? 
Hisoblash tizimi qancha va qanday qatlamlardan iborat? 
Tarmoqda masofadagi printerdan qanday foydalaniladi. 
Operatsion tizim vazifasi nimadan iborat? 
Operatsion tizimning asosiy komponentlarini sanab bering. 
Tarmoq operatsion tizimi qanday dasturiy vositalardan tashkil topgan? 

---

Foydalanuvchi va yadro ish tartibi nimadan iborat? 
Mahalliy hisoblash tarmoq ta‘rifi. 
Global tarmoq ta‘rifi. 
Server ta‘rifini aytib bering. 
Mijoz ta‘rifi qanday? 
Mahalliy tarmoq texnologiyasi nimadan iborat? 
Nechta va qanday asosiy topologiyalar mavjud? 
―Shina‖ topologiya afzalliklari nimadan iborat? 
―Shina‖ topologiya kamchiliklari nimadan iborat? 
―Yulduz‖ topologiya afzalliklari nimadan iborat? 
―Yulduz‖ topologiya kamchiliklari nimadan iborat? 
―Halqa‖ topologiya afzalliklari nimadan iborat? 
―Halqa‖ topologiya kamchiliklari nimadan iborat? 
OIS modelining yetti bosqichini tushuntirib bering. 
OIS modelining har bir bosqichining vazifasini tushuntirib bering. 
Axborotni abonetdan abonentga o‗tish yo‗lini tushuntirib bering. 
IEEE Project 802 modelini batafsil tushuntiring. 
Qanday standart protokollar to‗plami mavjud? 
Protokol to‗plamlari necha asosiy turga bo‗linadi? 
Amaliy protokollar haqida batafsil ma‘lumot bering. 
Transport protokollari haqida batafsil ma‘lumot bering. 
Tarmoq protokollari haqida batafsil ma‘lumot bering. 
Deytogramma usulini bayon qiling. 
Mantiqiy ulash usulini bayon qiling. 
Axborot almashish usullarini sanab bering. 
―Yulduz‖ topologiyali tarmoqda axborot 
almashinuvi qanday 
boshqariladi? 
―Shina‖ topologiyali tarmoqda axborot almashishi qanday boshqariladi? 
―Halqa‖ topologiyali tarmoqda axborot almashishi qanday boshqariladi? 
Manchester-II kodi ishlatilganda kolliziya holati qanday aniqlanadi? 
Boshqarishni markerli usulini rasmda chizib tushuntirib bering.