Мавзу 1 Таълим тизимида “Жисмоний тарбия ва спорт” фан сифатида. Режа: Фанга кириш. «Жисмоний тарбия ва спорт»

Жисмоний тарбиядан талабалар мустаққил машғулот.

Талабаларнинг жисмоний тарбиясини шакллантиришнинг 2 тури мавжуд: давлат томонидан ишлаб чиқилган шакллар ва мустақил равишда ташкиллаштирилувчи шакл.

Мустақил шуғулланувчи талабалар машқулотларнинг тўри ташкиллаштиришни билишлари керак. Ўз ўзини бошқариш кўникмаларига эга бўлишлари керак.
Машғулот тури, уни ўтказиш жойи ва инвентарларини тўғри танлай билиш ҳам жуда катта ўрин тутади. Талабаларнинг мустақил машғулотлари жисмоний тайёргарликни оширишга қаратилган бўлиши керак.
Кенг тарқалган мустақил машғулотларга тонгги бадантарбия, умумий жисмоний тайёргарлик машқлари, аэробика, бгури, юриш, сузиш ва ҳ.к келтириш мумкин.
Эрталабки гигиеник гимнастика
ЭГГ машқлари кун давомидаги ритмик ҳаракатларга организми тайёргарлигини яхшилашга хизмат қилади. Бунга турли тезкор ҳаракатлар ёрдамида мияга келувчи импулслар ёрдамида эришилади.ЭГГ машқларини очиқ ҳавода ёки яхши шомоллантирилган хонада қилиш тавсия этилади, машқларни сув муолажалари билан якунлаш организмни чиниқтиради.
Умумий жисмони тайёргарлик
УЖТ гуруҳларини барча турдаги стадион, бассейн ва б.да учратиш мумкин. УЖТ гуруҳи талабалари намунавий схемасини қўллашлари мумкин: 15­30 дақиқа умумий ривожлантирувчи машқлар ва югариш, кейин 20­30 дақиқа давомида сузиш ёки ҳаракатли ўйинлар (волейбол, баскетбол, футбол). Бу турдаги машқлар ишга лаёқат ва саломатликни оширишга хизмат қилади. Бу гуруҳлар ёш бўйича тақсимланади.
Соғломлаштирувчи аэробика
Мустақил машғулотларни бошлашдан аввал қўлланиладиган машқлар билан танишиб чиқиш керак бўлади. Ҳозирда бу турли комплекс машғулотларни кўрсатувчи видеороликлар мавжуд ва талабалар бўш вақтларда машқлар билан шуғулланишлари мумкин.
Соғломлаштирувчи аэробика юрак қон­томир, нафас олиш тизимлари, умуман олганда бутун организмни соғломлаштиради. Ижобий таъсирлари:
Юкламанинг эмоционал таъсири;
Юкламанинг ҳар тарафламалиги тананинг ҳар бир қисмини ривожлантириш имконини беради;
Аэробик ишлашни оширади.
Салбий тарафлари:
Юкламанинг муаккаблиги;
Машғулотлар ҳафтада 2­3 маротаба 40­60 дақиқа мобайнида ўтказилади.
Соғломлаштирувчи юриш
Тезкор реабилитация воситаси сифатида фойдаланилади. Соғломлаштириш мақсадида ҳафтасига 4­5 маротаба 40­60 дақиқа давомида юриш тавсия этилади. Масофа 3­5 км.
Соғломлаштирувчи югуриш
Организмнинг соғломлик даражасини оширувчи восита. Соғломлаштириш мақсадида ҳафтасига 3­4 маротаба 25­40 дақиқа давомида юриш тавсия этилади. Ҳафталик масофа 25­40 км. Югуриш индивидуал машғулотлар учун мақбулдир. Ижобий тарафлари:
Юрак қон томир ва нафас тизими ва саломатлик даражасига сезиларли таъсир кўрсатади;
Турли жинс ва ёш вакилларига тўғри келади;
Очиқ ҳавода югуришда чиниқиш.
Салбий тарафлари:
Таянч ҳаракат аппаратига босим;
Тизза ва товон касалликлари.
Талабаларнинг жисмоний тарбиясини шакллантиришнинг 2 тури мавжуд: давлат томонидан ишлаб чиқилган шакллар ва мустақил равишда ташкиллаштирилувчи шакл.
Мустақил шуғулланувчи талабалар машқулотларнинг тўри ташкиллаштиришни билишлари керак. Ўз ўзини бошқариш кўникмаларига эга бўлишлари керак.
Машғулот тури, уни ўтказиш жойи ва инвентарларини тўғри танлай билиш ҳам жуда катта ўрин тутади. Талабаларнинг мустақил машғулотлари жисмоний тайёргарликни оширишга қаратилган бўлиши керак.
Кенг тарқалган мустақил машғулотларга тонгги бадантарбия, умумий жисмоний тайёргарлик машқлари, аэробика, бгури, юриш, сузиш ва ҳ.к келтириш мумкин.
Эрталабки гигиеник гимнастика
ЭГГ машқлари кун давомидаги ритмик ҳаракатларга организми тайёргарлигини яхшилашга хизмат қилади. Бунга турли тезкор ҳаракатлар ёрдамида мияга келувчи импулслар ёрдамида эришилади.ЭГГ машқларини очиқ ҳавода ёки яхши шомоллантирилган хонада қилиш тавсия этилади, машқларни сув муолажалари билан якунлаш организмни чиниқтиради.
Умумий жисмони тайёргарлик
УЖТ гуруҳларини барча турдаги стадион, бассейн ва б.да учратиш мумкин. УЖТ гуруҳи талабалари намунавий схемасини қўллашлари мумкин: 15­30 дақиқа умумий ривожлантирувчи машқлар ва югариш, кейин 20­30 дақиқа давомида сузиш ёки ҳаракатли ўйинлар (волейбол, баскетбол, футбол). Бу турдаги машқлар ишга лаёқат ва саломатликни оширишга хизмат қилади. Бу гуруҳлар ёш бўйича тақсимланади.
Соғломлаштирувчи аэробика
Мустақил машғулотларни бошлашдан аввал қўлланиладиган машқлар билан танишиб чиқиш керак бўлади. Ҳозирда бу турли комплекс машғулотларни кўрсатувчи видеороликлар мавжуд ва талабалар бўш вақтларда машқлар билан шуғулланишлари мумкин.
Соғломлаштирувчи аэробика юрак қон­томир, нафас олиш тизимлари, умуман олганда бутун организмни соғломлаштиради. Ижобий таъсирлари:
Юкламанинг эмоционал таъсири;
Юкламанинг ҳар тарафламалиги тананинг ҳар бир қисмини ривожлантириш имконини беради;
Аэробик ишлашни оширади.
Салбий тарафлари:
Юкламанинг муаккаблиги;
Машғулотлар ҳафтада 2­3 маротаба 40­60 дақиқа мобайнида ўтказилади.
Соғломлаштирувчи юриш
Тезкор реабилитация воситаси сифатида фойдаланилади. Соғломлаштириш мақсадида ҳафтасига 4­5 маротаба 40­60 дақиқа давомида юриш тавсия этилади. Масофа 3­5 км.
Соғломлаштирувчи югуриш
Организмнинг соғломлик даражасини оширувчи восита. Соғломлаштириш мақсадида ҳафтасига 3­4 маротаба 25­40 дақиқа давомида юриш тавсия этилади. Ҳафталик масофа 25­40 км. Югуриш индивидуал машғулотлар учун мақбулдир. Ижобий тарафлари:
Юрак қон томир ва нафас тизими ва саломатлик даражасига сезиларли таъсир кўрсатади;
Турли жинс ва ёш вакилларига тўғри келади;
Очиқ ҳавода югуришда чиниқиш.
Салбий тарафлари:
Таянч ҳаракат аппаратига босим;
Тизза ва товон касалликлари.


Фойданилган адабиётлар

1. 
   Постановление Президента Республики Узбекистан Мирзиёев Ш.М. «О мерах по дальнейшему развитию физической культуры и массового спорта» 3 июня 2017 г //Народное слово, 2017. 31мая.
   
2. 
   Юнусова Ю.М. Теория и методика физической культуры. Учебник. Ташкент. 2007.
   
3. 
   Физическое воспитание в неспециализированном вузе. Под редакцией Кравцовой А.И. Учебник. Ташкент.1993.
   
4. 
   Шарипова Д.Д., Мусурманова А., Таирова М. Формирование здорового образа жизни. Учебное пособие. Ташкент 2006.