Mavzu: №1 Neft va gaz mahsulotlarini fizik-kimyoviy tahlil qilish usullari haqida ma’lumot

3. Qo‘shish usuli.Tekshirilayotgan eritmadan alikvot qism olib, undan rangli eritma tayyorlanadi va uning optik zichligi D_xo‘lchanadi. Tekshirilayotgan eritmadan yana alikvod qism olinadi va unga konsentratsiyasi ma’lum bo‘lgan standart eritmadan solinadi. Hosil bo‘lgan rangli eritmaning optik zichligi (Dx+ct) o‘lchanadi. Aniqlaniladigan moddaning noma’lum konsentratsiyasini quyidagi formuladan hisoblaniladi:



4. Differensiyallash usuli.Usulning mohiyati shundan iboratki, unda aniqlanadigan va standart rangli eritmalarning optik zichligini toza erituvchiga nisbatan emas, balki aniqlanadigan elementli ma’lum konsentratsiyali rangli eritmaga nisbatan o‘lchanadi. Bu usul katta konsentratsiyali moddalarni yuqori aniqlikda tahlil qilishda qo‘llaniladi.

Eritma rangining jadallikligini yoki yorug‘lik yutilishini miqdoriy baholash uchun har xil asboblar qo‘laniladi:

1. 
   Fotoelektrik kolorimetrlar - FEK-N-52, 54, 57, FEK-56 M, FEK- 60. bu asboblar optik bo‘lib, fotoelement yordamida polixromatik nurning yutilish darajasini o‘lchanadi. YUqorida ko‘rsatilgan asboblar ikkita fotoelementli, ikki nurli bir xil prinsipial sxemalidir. Asboblar ikki nur oqimi jadallikligini o‘zgaruvchan diafragmalar yordamida taqqoslashga asoslangan.
   
2. 
   Spektrofotometrlar - SF-4A, SFD-2, SF-5, 8, 9, 10, 16, 26. bu fotometrlar monoxromatik nur yutilishni o‘lchash uchun ishlatiladi. Nur manba sifatida 320-1100 nm to‘lqin uzunlikda cho‘g‘lanuvchi lampa, 315-630 nm to‘lqin uzunlikda simob kvarsli va 220-320 nm to‘lqin uzunlikda vodorodli lampa ishlatiladi.
   

Fotoelementlar.Fotokolorimetrik va spektrofotometrik tahlil usullarida rangli eritmalarning nur yutish darajasini fotoelementlar yordamida aniqlaniladi. Fotometrlanadigan rangli eritmadan o‘tayotgan nur energiyasini fotoelement elektr energiyasiga aylantiradi. Optik asboblarda ikki xil fotoelementlar-yarim o‘tkazgichli va vakuumli fotoelementlar qo‘llaniladi. Tuzilishiga qarab fotoelementlar: ichki fotoeffektli, tashqi fotoeffektli va zanjir qatlamli bo‘ladi.

Fotoeffekt qonuniga asosan, hosil bo‘layotgan fototokning kuchi fotoelementga tushayotgan yorug‘lik jadallikligiga ya’ni jadalligiga to‘g‘ri proporsionaldir. Fotoeffekt faqat ma’lum bir to‘lqin uzunlikdagi nur bilan yoritilganda hosil bo‘ladi.