Mavzu : jismlarning o`zaro ta'siri. Kuch darsning maqsadi

Darsning jihozi:

Darslik, dars ishlanmasi, standart ko`rgazmalar, rasmlar.

Darsning borishi:

1. 
   Tashkiliy qism.
   
2. 
   O’tilgan mavzuni takrorlash.
   
3. 
   Darsga jalb qilish.
   

Tashkiliy qism:

a) Salomlashish

b) Yo'qlama qilish.

g) Shu kungi tabiatdagi va ob-havodagi o'zgarishlar haqida nutq o'stiruvchi savol-javob qilish,

d) inson salomatligini saqlash har bir kishining o’ziga bog’liq shuning ichun tozalikka rioya qilish, sinf xonasi tozaligini saqlashni tushuntirish.

Chang inson salomatligi uchun zararli ekanligini o’quvchilar ongiga yetkazish. Ekologiyani tabiatni saqlashni tushuntirish.

Darsda ko`rgazmalilik:

1.Tarqatma.

2. Fizikaga doir rasmlar
O`tilgan mavzuni so`rab baholash:
1.Nyutonning 1- qonunini ayting.

2.Jism energiyasi nima?

Yangi mavzu:

Jismlarning o`zaro ta'siri

Tinch turgan jisrn boshqa jismlar bilan o`zaro ta'sirlashishi natijasida harakatga keladi, harakatlanayotgan jism esa o`z harakatini o`zgartiradi.

Magnit temirga ta`sir etadi va o`ziga ortadi.

Tajriba.

Temir bo`lagini po`kak ustiga qo`yib, uni yassi idishdagi suv ustiga qo`ying. Agar suv yuzidagi temirga magnitni yaqinlashtirsangiz, temir po`kak bilan birga magnit tomon suza boshlaydi .Temir bo`lagining harakatiga sabab, uning magnit bilan ta`sirlashuvidir.

Qo`lingizdagi koptokchani tik yuqoriga otsangiz, u yuqoriga v<sub>0</sub> boshlang`ich tezlik bilan harakatlana boshlaydi. Bunda koptokchaga Siz ta'sir etdingiz. Yuqoriga ko`tarilgan sari Yerning tortishi ta'sirida koptokchaiiing tezligi kamaya boradi. U ma'lum balandlikka ko`tarilganda tezligi nolga teng bo`ladi va pastga qarab tusha boshlaydi.

Stol ustida tinch turgan kitobni turtib yuborsangiz, u harakatga keladi, Bunda Siz kitobga ta'sir etdingiz. Lekin kiiob va stol sirtining ishqalanishi ta'sirida kitobning harakati to`xtaydi.

Kuch

Jismlarning o`zaro ta'siri miqdor jihatidan turlicha bo`lishi mumkin. Masalan, metall sharchani katta yoshdagi odam yosh bolaga qaraganda uzoqqa uloqtiradi, 100 kg li shtangani har kim ham ko`tara olmaydi. Shtangist uni dast kotara oladi.

Jismlarning o`zaro ta'sirini tavsiflash uchun fizik kattalik - kuch tushunchasi kiritilgan.
Bir jismga boshqa jismlarning mexanik ta'siri o`lchovini tavsiflovchi fizik kattalik kuch deb ataladi.
Mexanik ta'sir jismlarning bir-biriga bevosita tegishi (kontaktda bo`lishi) yoki uiarning maydoni orqali sodir bo`ladi. Yerda turgan yukni tortish, itarish yoki ko`tarish, prujinani cho`zish yoki siqish, ipni eshish (burash) kabi holatlarda ta'sir jismlarning bir-biriga bevosita tegishi orqali yuz beradi.

45-rasmda ko`rsatilgan po`kak ustidagi temirga magnit maydon orqali ta'sir etmoqda. Jismlarning Yerga tonilishi esa gravitatsion maydon ta'sirida yuz beradi.

Kuch F-harfi bilan belgilanadi va Xalqaro birliklar sistemasida uning birligi qilib nyuton (N) qabul qilingan. Amalda kuchni o`lchashda millinyuton (mN) va kilonyuton (kN) ham ko'p qo`llaniladi. Bunda:

1 N - 1000 mN; 1 kN = 1000 N.

Kuch vektor kattalik bo`lib, u son qiymatidan tashqari yo`nalishi va qo`yilish nuqtasiga ham bog`liq