Mavlono Lutfiy

Ki derlar: «Oqqan ariqqa oqar su(v)».

Yuzungni tuttum ortuq oy-u kundin,

«Kishining ko‘zidur, ore, tarozu».

 

Ko‘zing qonimdin iymanmas, ajabtur, —

Ki: «Qo‘rqar, qaydakim qon ko‘rsa hindu».

Tilar vaslingni Lutfiy, qil ijobat, —

Ki ayturlar: «Tiloganni — tilogu”.

Shoir g‘azallaridan birida zohidlar tomonidan va’da qilingan u dunyoda yor jamolini a’loroq ko‘radi:
Keldim eshikka, orzum yuzingdurur, ko‘rguz chiqb,
Kelginki, Lutfiy hojati uchmoq emas, diydor erur.
Lutfiy g‘azal, ruboiy va tuyuqlarida kishining ichki his-tuyg‘ularini, tarki dunyochilikka qarshi hayot zavqini kuylash bilan chegaralanib qolmaydi. Uning lirikasidagi mavzu shoirning hayotga yaqinlashishga qarab kengayib, rivojlanib boradi. Yor, may nomi bilan bog‘langan g‘azal, ruboiy, tuyuqlar tarkibida, parishon ravishda sochilib ketgan va dastlabki qarashda mavhum ko‘ringan misralarda Lutfiy o‘z davrida avj olgan adolatsizlikni, kishilarning normal yashashlariga halaqit berayotgan urush-talashlarini, podshox va uning atrofidagi amaldorlarning johilligi, badohliklarini aks ettirib, ularni fosh etishga harakat qiladi:
Ayittikim, bu Lutfiyga jafo qilma, vafo qil.
Aytur, ki bizning davrda ul rasm qolibdur.
kabi misralar shoir g‘azallarida ko‘plab uchraydi.
Ko‘ngluma har yonki boqsam, dog‘i bor.
Har necha dardimni desam, dog‘i bor.
Qilcha tanga bori ishqing yor edi.
Bir sori bo‘ldi firoqing, dog‘i bor.
*
Ushbu tuyuqning qofiyalarida quyidagi ma’nolar yashirin:
– dog‘i bor - dog‘i bor,
– dog‘i bor - otashi bor,
– dog‘i bor - yana (tag‘in) bor.
TUYUQLAR
Charxi kajraftor elidin yozamen,
Chiqmadim hijron qishidin yoza men,
Bir meni yorliq bila yod etmas ul,