Матн муҳаррирлари ва процессорлари

Ташқи
 
қурилмалар
 
Бундан ташқари хар бир шахсий компьютерга ташқи қурилмалар деб аталувчи воситаларни хам улаш 
имкони мавжуд бўлиб улардан айримлари билан танишиб чиқамиз.  
Принтер. Принтерлар компьютерда олинган натижаларни, дастур ва берилганларни босмага чиқариш 
учун ишлатилади. Принтер ѐрдамида матнларни, графикларни, расмларни рангли ва рангсиз кўринишда 
босмага чиқариш мумкин. Принтерлар асосан уч хил бўлади: матрицали, оқимли ва лазерли.
Матрицали принтерлар нуқталар ѐрдамида босмага чиқаради. Шунинг учун ҳам уларни нуқта-
матрицали принтерлар деб ҳам аташади. Бундай принтерлар нисбатан секин ишлайди, чоп қилиш сифати 
унча яхши эмас ва чоп қилиш тезлиги ҳам катта эмас. Улар кенг (А3) ва оддий (А4) чоп этиш форматига эга. 
24, 48 игнали (нуқтали) принтерлар мавжуд бўлиб, албатта игналар сони кўплиги яхши эканлиги 
тушунарлидир.
Оқимли принтерлар. Бундай принтерлар махсус (рангли ва рангсиз) сиѐҳларни пуркаш йўли билан 
ишлагани учун улар оқимли деб аталади. Бу принтерларнинг турли рангларда чоп қилиш сифати тиниқ ва 
равшан бўлиб, уларнинг-камчилиги сиѐҳининг тез тамом бўлиб қолиши ва унинг нозиклигидир. Бу 
принтерлар матнларни нисбатан тез, график тасвирларни эса секинроқ чоп этади.
Лазер принтерлар. Лазер принтерлар ҳам сифати, ҳам тезлиги жиҳатидан энг яхши 
принтер ҳисобланади. Улар рангли ва рангсиз бўлади. 
Бундай принтерларнинг андозаси сифатида HEWLETT-PACKARD (HP) фирмаси 
чиқарадиган HP LaserJet русмли принтерлар қабул қилинган. Лазер принтерларда чоп 
этиш жуда қулай бўлиб, у тез (минутига 8-15 ҳатто 40 вараққача) чоп этиши мумкин. 
Аммо табиийки, бундай принтерларнинг нархлари нисбатан баландроқдир. Унинг бир 
камчилиги - унда ишлатиладиган тонер ранг ва кортрижнинг тез алмаштириб турилишидадир. Унинг бир 
тонери тахминан 1500-2500 вараққа етади. Албатта бу рақам тежаб ишлатишга боғлиқ албатта. Шунинг 
учун лазер принтерда чиқарилган нусхани ксерокс орқали кўпайтириш мақсадга мувофиқдир.
Модем. Модем модуляция, демодуляция сўзларидан олинган бўлиб, узлуксиз сигналларни рақамли 
(модуляция) ва рақамли маълумотларни узлуксиз (демодуляция) сигналга алмаштириб берадиган 
қурилмадир. Унинг асосий вазифаси компьютерлараро алоқани ўрнатишдир. У ўзининг коммуникацион
дастурларига эга бўлиб, бу дастурлар ѐрдамида узоқ масофаларга маълумотларни 
узатиши ва қабул қилиши мумкин. Модем ички ва ташқи бўлиши мумкин. Ҳозирда кўп 
компьютерлар модем билан бирга сотилмоқда. 
Сканер. 
Сканер-матн, 
графика, 
тасвирларни 
компьютерга 
киритишни 

---

10 
автоматлаштириш учун хизмат қилувчи қурилма. У ҳозир асосан рангли кўринишда чиқарилаяпти. Унинг 
андозаси сифатида HP (Hewlett Packard) фирмаси ишлаб чиқарадиган HP Scanjet русумли сканерлар қабул 
қилинган. Унинг асосий тавсифи маълумотларни аниқ, тиниқ, лозим бўлган рангда (хусусан қора рангли) 
кўринишда чиқариш қобилиятидир. Ушбу тасвирлаш қобилияти горизонтал ва вертикал чизиқлардаги 
нуқталар (пикселлар) сони орқали белгиланади.
Сканер дастур бошқарувида ишлайди. Матнларни яхши таниш учун махсус образларни танувчи дастур 
воситаларидан фойдаланилади. Бундай дастурлар ҳатто қўлѐзмани ҳам таниш 
қобилиятига эга. Шундай дастурлар Fine Reader ва Cunei Form номлари билан аталади.