19
III.
MatLab dasturida turli xil matematik masalalarni yechish usullari bilan
tanishish.
3.1.
Funksiyani grafigini chizishga oid misollar
(MATLABning yukorida eslatib utilgan xar bir kursatmasian keyin [Enter]
tugmasi bosilai).E’tibor berish kerakki, qavs belgilari konlar(naborini) ochik
(boshlash) va yopish (tugatish) uchun ishlatilishi lozim. Yana shunga xam e’tibor
kerakki, bushlik va vergul (,) belgilari matritsa elementlarini anaklavchi mayonlar
orasiagi ajratuvchilar sifatida ishlatilishi mumkin.
Tenglik belgisi, unar belgisi
(unarniy znak) va kavs belgilari ortikcha xisoblanadi; lekin ba’zan
bu belgilar
instruksiyani (kursatmalarni) ukishni osonlashtiradi.
Elementlari u(1,1)=0,u(1,2)=u(1,3)=2,u(1,4)=3,u(2,1)=5,u(2,2)=-3,u(2,3)=6
va u(2,4)=4 bo’lgan 2x4 ulchovli matritsa
ushbu u=[0223-364]
yoki
u=[0223;5-
364]
kurinishlarda aniklanishi lirikin.
Matritsa sartlari birta satrda yozilgan xolda, ular
kompyuterga kiritilishi
jarayonida bir-biridan nuktali vergul (;) bergisi yordamida ajratiladi.
Matritsa elementlari elementlarning tegishli joylariga joylashtirilgan
algebralik ifodalar bilan xam aniklanishi mumkin. Shunday kilib (Yaxshisi;
Masalan),
a=[
sin(pi/2)sgrt(2)3+46/3exp(2) ]
ifoda ushbu
a=[ 1.00001.41427.00002.00007.3891 ]
matritsa aniklaydi.
Matritsa dastlabki berilgnmatritsani kengaitirish yuli bilan xam anaklanishi
mumkin. Avvalgak aniklanishi x matritsadan foyda\lanib, x1=[x58] ifodani
yozamiz. Bu ifodaning natijasi sifatida
x1=[24-158]
matritsasi xosil
buladi. x(5)=8
ifoda
x=[24-
108]
matritsani xosil kiladi.
Shunga e’tibor
berish kirakki, matritsaning x(4) elementi oshkor xolda
20
aniklanmagan edi va unga 0 kiymat berildi. U matritsaning yukorida berilgan
ta’rifidan foydalanilsa,
C =
[4563] Z
= [y ; c]
ifodalar
Z=[0223-364563]
kurinishga ega bo’lgan Z matritsani yaratadi.
Shunga e’tibor berinchki, xar safar matritsa aniklanib [Enter]
tugmasi
bosilganda, MATLAB ekranda natijani aks ettiradi. Bu "aks sado"ni bekor kilish
uchun ifodadan keyin ENTERni bosishdan oldin " ; " belgini kuyish mumkin;
Z = [ y;c ];
Matritsani diskdagi fayllardan yuklash.
Matritsani ma’lumotlarni (berilganlarni) diskdagi fayllardan yuklash yuli
bilan shakllantirish mumkin. Bu ishni load buyrugi yordamida bajarishmumkin.
Tegishli buyruk formati ushbu
load
kurinshga
ega.
Agar buyruk parametrlari tashlab koldirilgan bulsa, ma’lumotlar matlab.mat
nomli fayldan yuklanadi.
Yuklanayotgan ma’lumotlar ASC|| matnli formatda xam, ikili formatdan
xam (MATLABning ichki formati) saklab kuyilishi mumkin.
Shuningdek, matritsalarni fayllardan xotiraga tanlab yuklash imkoniyati xar
bor. Bunday maksad uchun load buyrugining ushbu
load xyz
formati ishlatiladi. Bu buyrukka binoan (buyicha) buyrk parametrlari
sifatida berilgan x, y va z matritsalari kursatilgan fayildan ishchi fazaga (soxaga)
(xotiraga) yuklanadi.
Sonlar ketma-ketligini MATLABning uzining vositalari yordamida yaratish.
Matritsani generatsiya orkali yaratish uchun maxsus " : " operatoridan
foydalanish mumkin.
Agar ikkita butun son " : " belgisi bilan ajratilgan bulsa. MATLAB bu ikki
butun son orasidagi barcha butun sonlarni yaratadi. Masalan,
a=1:8
buyrugi
a=[1234567
8]
yaratadi vektor-satrni.
21
Agar uchta butun yoki butun bulmagan sonlr uzoro " : " beligsi bilan ajratilgan
bulsa, (masalan, 0.0:.2:1.0), u xolda urtadagi son kadam kiymati, birinchi va
uchinchi sonlar esa, mos ravishda, chap chegara va ung chegara deb talkin kilinadi.
Masalan,
v=0.0:.2:1.0
buyruk
v=[0.0.2.4.6.81.
0]
vektor-satrni yaratadi.
":" operatorini mavjud matritsadan vektor yaratish uchun xam ishlatish
mumkin. Masalan, agar
x=[26817-25-6]
bulsa, u xolda u=x( :,1)
buyrugi y=[20-2]
vektor-ustunni
yaratadi. uu=x( : ,2)
buyrugi
yy=[615]
vektor-ustunni
yaratadi. Z=x(1,:)
buyru
gi
z=[26
8]
vektor-satrni yaratadi.
" : " operatori katta matritsalardan kichik
matritsalarni ajratib olish
uchun foydalidir. Agar 4x3 ulchovli matritsa
c=[-100001-10002]
kabi anaklangan bulsa, u
xolda d1=c(: , 2 : 3)
buyrugi 2-ustundan tartib 3-ustungacha barcha satrlar
elementlaridan foydalanib yangi matritsani tuzadi. Natijada 4x2
ulchovli
d1=[0010-10 02]
kurinishdagi matritsa
tuziladi. d2=c(3:4,1:2)
buyrugi ulchov 2x2 bo’lgan , satrlari s matritsaning 3- va 4-satirlari
bilan, ustunlari s matritsaning 1- va 2-ustunlari bilan anaklangan matritsani
