Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

Olingan namunani eritish 
Namunani eritish uchun zarur bo’lgan, tegishli erituvchi oldindan tanlanadi. Modda avval 
suvda eritiladi. Erimasa kislota yoki ishqorda, ba’zan kislota (ishqor) bilan oksidlovchi 
aralashmasini qizdirib eritiladi. Modda eritmaga o’tkazilgandan keyin aniqlash davom ettiriladi. 
CHo’ktiriladigan shaklni tanlash 
CHo’kmaning tortiladigan shaklli kimyoviy formulasiga mos bo’lishi kerak. CHunki 
qizdirish vaqtida ko’pchilik cho’kmalar kimyoviy o’zgarishlarga uchraydi. SHuning uchun 
tortma analizda cho’ktiriladigan va tortiladigan shakl tushunchalari ishlatiladi. Tegishli 
cho’ktiruvchi (reaktiv) ta’sirida eritmadan cho’ktirilgan birikma, cho’ktiriladigan shakl deyiladi. 
Analizning ohirgi natijasini olish uchun tarozida tortiladigan birikma esa tortiladigan shakl 
deyiladi. Masalan:
9
T.Fischer., Materials Science for Engineering Students, 1st Edition
 
Elsevier UK, 2008 289-pp 

---

105 
4
0
4
BaSO
BaSO
t


cho’ktiriladigan tortiladigan 
shakl shakl 


O
H
O
Fe
OH
Fe
t
2
3
2
0
3
2



chuktiriladigan tortiladigan 
shakl shakl 
CHo’ktiriladigan shaklga qo’yiladigan talablar: 
a) aniq kimyoviy formulaga mos kelishi; 
b) kam eruvchan bo’lishi, ya’ni eruvchanlik ko’paytmasi 1.10-8 dan kichik bo’lishi ; 
v) kristall tuzilishga ega bo’lishi;
g) oson yuvilishi va filьtrlanishi; 
d) tortiladigan shaklga oson va to’liq o’tishi kerak. 
Tortiladigan shaklga qo’yilgan talablar: 
a) tortiladigan shaklning tarkibi (aniq biror) kimyoviy formulasiga mos kelishi;
b) tortiladigan shakl kimyoviy jihatdan barqaror bo’lishi, ya’ni O
2
, havo, 
oksidlovchilar, SO
2
, nam ta’sirida o’zgarmasligi; 
v) katta molekulyar massaga ega bo’lishi kerak .