Materialshunoslik 2016. p65

Izotermik toblash

  bosqichli toblash kabi o‘tkaziladi, lekin

toblash muhitida tutib turish vaqti uzoqroq bo‘ladi. Bunday

tutib turishda austenit izotermik parchalanib beynit hosil qiladi.

Toblash muhitida tutib turish muddati M

b

 dan yuqori harorat-

da o‘ta sovitilgan austenitning barqarorligiga bog‘liq bo‘ladi va

har qaysi po‘lat markasi uchun austenitning izotermik o‘z-

garish diagrammasidan aniqlanadi. Asosan, legirlangan po‘lat-

lar izotermik toblanadi. Bosqichli va izotermik toblashda sovituv-

chi muhit sifatida suyuqlantirilgan tuzlar (masalan, 55 % KNO

va 45 % NaNO

2

) yoki suyuqlantirilgan ishqorlar (20 % NaOH

va 80 % KOH) ishlatiladi. Ishqorlar va tuzlarning suyuq-

lanmalariga 5—10 % suv qo‘shilsa, sovitish tezligi ortadi.

O‘z-o‘zidan bo‘shaydigan qilib toblashda qizdirilgan detal-

ning ish qismi suvga botiriladi va qisqa vaqt tutib turilgandan

keyin chiqarib olinadi. Detalning suvga botirilmagan qismidagi

issiqlik hisobiga buyumning ish qismi qiziydi. Qizish harorati

issiqlikning o‘tish ranglariga qarab aniqlanadi. Detalni suvda tez

sovitish yo‘li bilan keyingi qizishi to‘xtatiladi. Bo‘shatish vaqtida

(200—300 °C da) o‘tish ranglarining paydo bo‘lishiga toza

---

41

(sayqallangan, silliqlangan) sirtda oksidlarning yupqa qatlam-

lari yuzaga kelishi sabab bo‘ladi. Oksidlar qatlamining rangi

uning qalinligiga bog‘liq.