Математика фанини ўҚитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар модули бўйича

8. Sportchining o‘zini-o‘zi nazorat qilishi.
Sportchining o‘z-o‘zini nazorat qilishi – bu uning sport mashg‘ulotlari bilan bog‘liq holda o‘z salomatligi, jismoniy ahvolini kuzatib borishidir. Bu vrach nazoratidan tashqari, amalga oshiriladigan muhim qo‘shimcha tadbirdir. Sportchi salomatligi, uyqusi, ishtahasi, sport sohasidagi ish qobiliyatini har xil mashg‘ulotlar va musobaqalardan keyin qanday darajada charchashini kuzatib borish kerak. Xo‘sh, bunda qanday ko‘rsatkichlarni hisobga olish lozim?
– Chalqancha yotgan holda yurak urishi tezligini ainqlash har kuni bir xil vaqtda uyqudan uyg‘ongandan keyin 15 sekund mobaynida o‘lchanadi.
– O‘zini qanday his qilayotganini (UQHQ) baholash. Buni sub’ektiv ravishda 5 ballik tizim bo‘yicha uyqudan turganda aniqlanadi. Qo‘l barmoqlari kuchi dinamometriyasini (KBD) o‘lchash. Bunda dinamometrni 1 marta maksimal darajada qattiq qisish yo‘li bilan (o‘zini kanday his qilishini baholash tadbiridan keyin) har doim gavdani bir xil qiyofada tutib va bir qo‘l bilan o‘lchanadi.
– Ertalab turib (hojatga borib kelingach) badan tarbiyagacha va nonushtaga qadar tarozida o‘zini torttirish.
– Tayyorgarlik istagini aniqlash. Bu tadbirni sub’ektiv tarzda ertalabki badan tarbiya mashg‘ulotlari boshlanishidan oldin 3 ballik tizim bo‘yicha aniqlanadi.
– Tayyorgarliklar o‘tkazib bo‘lingach, unga baho berish asosida ish qobiliyati (IK) aniqlanadi. Bu hol 3 ballik tizim asosida aniqlanadi.
Bundan tashqari, yana quyidagi omillarni ham hisobga olish maqsadga muvofiqdir: Sport natijalari dinamimkasi:
– texnik, taktik va jismoniy tayyorgarlik bo‘yicha test asosida o‘tkazilgan sinovlar natijasi;
– tayyorgarlik bilan dam olishning muvofiqligi;
– tayyorgarlik yuklamasining hajmi va shiddati;
– tayyorgarlik va yuklamalarning jamlangan hajmi;
Mana shu yuqorida keltirilgan barcha ma’lumotlarni tahlil qilishdan kelib chiqqan holda mashg‘ulot jarayonining to‘g‘ri yoki xato rejalashtirilganligi to‘g‘risida xulosa chiqarish uncha qiyin bo‘lmaydi. Bu esa zarur tuzatishlarni o‘z vaqtida kiritish imkonini beradi.
Nazorat uchun savollar
1. Chaqqonlikni tarbiyalash necha xil bo‘ladi va ularga ta’rif bering?
2. Sport mashg‘uloti va musobaqalari samarasini oshiruvchi omillarni tushuntirib bering?
3. Sportchining shaxsiy gigiyenasi nimalardan iborat bo‘lishi kerak?
4. Sportchini spirtli ichimlik ichishi va chekishi mashg‘ulotga qanday ta’sir ko‘rsatadi?
5. Sportchi jarohat olishini oldini olishni qanday tibbiy vositalarda foydalanish mumkin?
6. Sportchining ovqatlanishga qo‘yiladigan asosiy talablari haqida ayting?
7. Sportchining musobaqa bo‘ladigan kundagi ovqatlanishini gapirib bering?
8. Sportchining mashg‘ulotlarda o‘zini-o‘zi nazorat qilishi nimaga bog’liq?