Математика фанини ўҚитишда замонавий ёндашувлар ва инновациялар модули бўйича

Физика курсининг кимё билан боғланиши: Физика ва кимё курслари 
учун умумий бўлган кўпгина тушунча ва катталиклар мавжуд. Атом 

---

109 
тузилиши ҳақидаги ўқув материали қуйидагича тақсимланган: электрон 
қобиқнинг хоссалари ва тузилишига оид ҳодисалар кимё курсида ўрганилиб 
(нурланишдан ташқари), электрон қобиқнинг тўлиб бориши, атом 
ядросининг тузилиши ва хоссалари физика курсида ўрганилади. 
Физика курсида токнинг кимёвий манбалари ўрганилаёиганда кимё 
курсида руҳ ва бошқа материалларнинг кислоталар билан ўзаро таъсирлари 
кўриб чиқилади. Шунинг учун ток манбаларидаги электролитлар ҳақида 
гапирганда уламинг кимёвий формулаларини ҳам ёзиб кўрсатиш мумкин. 
Электролитик диссоцация ва электролиз ҳодисаларини ўрганишда 
ўқувчиларнинг кимёдан олган билимларини қўллаш ва уни тушунтириш 
қатъий мослашишни талаб этади. Бу ерда физика курси учун учта масала 
муҳимдир: кислота, ишқор ва тузларнинг диссоцицияланиш жараёни, 
электролитларнинг электр ўтказувчанлик механизми ва электролиз вақтида 
содир бўладиган жараёнлар. 
Физика 
билан 
кимёнинг 
боғланишини 
синфдан 
ташқари 
машғулотларда ҳам амалга ошириб борилади. Масалан, моддаларнинг физик 
ва кимёвий хоссаларини ўргатишда физика-кимё фанларининг боғлиқлиги 
эслатилиши лозим. 
Физика курсининг биология билан боғланиши: Физика ва биология 
курслари орасида ўзаро боғланишни ўрнатиш йўллари қуйидагича: 
— ўсимлик, ҳайвон ва инсон ҳаётига таъсир қиладиган ҳодиса ва 
қонуниятларни ўрганиб, бу таъсирларни тушунтириб бориш; 
— атмосферанинг пастки қатламларидаги турли кўринишга эга бўлган 
электромагнит нурланишларни ўрганиш ва уларнинг органик дунёга 
таъсирини тушунтириш; 
— биология дарсларида ўқувчиларни ўсимлик, ҳайвон ва инсоннинг 
ўсиши ва ривожланишига таъсир қилувчи физик ҳодиса ва қонунияилар 
билан таништириш (капиллияр ҳодисалар,буғланиш, намлик, иссиқлик 
алмашуви, фотосинтез ва ҳ.к.); 
— биологияда қўлланиладиган тадқиқотларнинг физик услубларини ва 
физик асбобларни ўрганиш. 
Физика ва биологиядан комплекс тажриба ва лаборатория ишларини 
ўрганиш мақсадга мувофиқдир. Турли қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг 
(сабзавот, дон...) зичлигини ва ҳажмий массасини аниқлашга, ҳар хил 
тупроқларнинг иссиқлик ўтказувчанликларини солиштиришга мўлжалланган 
лаборатория ишларини бажариш фойдалидир. 
Синфдан ташқари машғулотларда физика билан биологиянинг 
боғланишини кўрсатиш имкониятлари катта. Масалан, биофизика тўгарагини 
ташкил қилиб, унда қуйидагича масалаларни кўриб чиқиш мумкин: 

---

110 
«Тупроқнинг иссиқлик хоссаларини ўсимликларнинг ўсишига таъсири». 
«Уруғга электр майдон таъсир эттириб экилганда ҳосилдорликка таъсири». 
Физика кечалари уюштириб унда жонли табиатдаги физикани ўрганиш, 
табиатга экскурсия, она юрт бўйлаб саёҳатлар ўтказиш мақсадга 
мувофиқдир.