Масъулияти чекланган жамияти бухгалтерия ҳисобини юритиш сиёсати

4.7. Молиявий натижаларни шакллантириш ва фойдаланиш тартиби

4.7.1. Реализация ҳисоби тартиби

Маҳсулотларни (ишларни, хизматларни) сотишдан олинган даромадларни ҳисобга олиш тартиби 2-сон "Асосий фаолиятдан олинган даромадлар" (1998 йил 26 августдаги 483-сон) БҲМС билан тартибга солинади.

Фаолият даромади олинган ёки олинадиган даромаднинг таннархи бўйича амалдаги нархларда баҳоланади.

Хизмат ҳақиқатда кўрсатилган санада Корхонада даромад тан олинади.

4.7.2. Таннарх ҳисоби тартиби

Маҳсулотлар (ишлар, хизматлар) таннархини шакллантириш ва ҳисобга олишда Корхона маҳсулот (ишлар, хизматлар) сотиш ишлаб чиқариш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларни ишлаб чиқариш тартиби тўғрисидаги низомни (1999 йил 02/05/1999) қабул қилади.

Кўрсатилаётган хизматлар нархини ҳисоблаш оддий усул ёрдамида амалга оширилади. Ушбу усулдан фойдаланган ҳолда ҳисобот давридаги барча ишлаб чиқариш харажатлари кўрсатилган хизматлар нархига ҳисобланади. Кўрсатилган хизматларнинг нархи ишлаб чиқариш харажатлари миқдорини ишлаб чиқарилган хизматлар бирликларининг умумий сонига бўлиш йўли билан ҳисобланади ("Товар-моддий захиралар" 4-сон БҲМСга мувофиқ).

Корхоналарнинг тўғридан-тўғри ишлаб чиқариш харажатлари - бу хизматни кўрсатишга бевосита боғлиқ харажатлар, масалан, ишлаб чиқариш моддий харажатлари, асосий ишлаб чиқариш ишчиларининг меҳнат харажатлари, ишлаб чиқариш билан боғлиқ ижтимоий солиқ. Ушбу харажатлар ўзгарувчан, чунки уларнинг ҳажми тўғридан-тўғри ишлаб чиқариш ҳажмининг ўзгаришига боғлиқ.

4.7.3. Давр харажатлари ҳисоби тартиби

Давр харажатларини ҳисобга олган ҳолда, Корхона маҳсулот (иш, хизмат) сотиш ишлаб чиқариш харажатлари таркиби ва молиявий натижаларни ишлаб чиқариш тартиби тўғрисидаги низомга (1999 йил 02/05/1999 йил 54-сон) асосланади.

Давр харажатлари таркибига ишлаб чиқариш жараёни билан бевосита боғлиқ бўлмаган харажатлар киради. Бундай харажатларга сотув харажатлари, бошқарув харажатлари ва бошқа умумхўжалик фаолияти харажатлари киради.

Давр харажатлари билан боғлиқ харажатлар, одатда, ишлаб чиқарилган маҳсулот ҳажмига боғлиқ эмас, аммо улар даромад олиш жараёнида юзага келадиган харажатлардир ва даромадлар ва харажатлар ўртасидаги мутаносиблик принципига кўра, ушбу харажатларни амалга ошириш натижасида даромад кўрган даврда ушбу харажатлар ҳисобда тан олинади.