Mas’ul muharrirlar: Olimjon Tojiyev

So‘zlarni noto‘g‘ri talaffuz qilish. 
Og‘zaki nutqda turli sabablarga ko‘ra 
ayrim so‘zlar, masalan, o‘zlashma so‘zlarni buzib talaffuz qilish holati mavjud. 
Bunday xatoni so‘zlovchining o‘zlashgan so‘z imlosini to‘g‘ri tasavvur qilmasligi, 
boshqa millatga mansubligi, paronimlarni farqlamaslik natijasida yuzaga keladi, deb 
izohlash mumkin. She’riyatda bu usuldan lirik qahramon nutqini individuallashtirish 
hamda ifodani og‘zaki - jonli nutqqa yaqinlashtirish maqsadida ham foydalaniladi. 
Bundash shakldagi she’riy misralarni misollarda ko‘rib chiqamiz:
Meni kuzatmading Va’da bermading,
Meni shimollarga opketdi shamol. (O‘sha asardan) 
Alliteratsiya
. Badiiy nutqning ohandorligini va ta’sirchanligini ta’minlashda 
alliteratsiyaning o‘rni beqiyos. She’riy nutqda misralar, undagi so‘zlar hamda 
bo‘g‘inlar boshida yoki oxirida bir xil unli yoki undosh tovushlarning takror 
qo‘llanilishiga alliteratsiya deyiladi. Tovushlar zamiridagi musiqiylikka asoslangan 
bu usul qadimdan sharq she’riyatida keng qo‘llanilib kelingan. Ko‘hna 
badiiyatshunoslik (“Ilmi bade’ ”)da alliteratsiya “tavzi’ san’ati” deb yuritilgan.
1
Йулдошев М. Бадиий матн ва унинг лингвопоэтик тахдили асослари.-Тошкент: Фан, 2006 

---

Tilshunoslikdagi zamonaviy yo
‘
nalishlar: muammo va yechimlar
195 
Nasrda alliteratsiyadan foydalanish badiiy effekt berishi qiyin. Shuning uchun 
nasrda kamdan kam hollardagina alliteratsiyani kuzatish mumkin bo‘ladi. Biroq 
alliteratsiya nazmning joni, o‘ziga xos ohangdorlikni yuzaga keltiruvchi holat 
hisoblanadi.
Shoir Iqbol Mirzo she’riyatida sof (to‘liq) alliteratsiyadan foydalangan 
o‘rinlar deyarli uchramaydi. Ammo qisman alliteratsiyali o‘rinlar mavjud. Masalan,
Daryo-daryo duo
larning yo‘lin to‘sib bo‘lmagay.