Масъул муҳаррир

10
DIDAKTIK O‘YINLAR JARAYONIDA PSIXIK BILISH JARAYONLARINING 
TAKOMILLASHUVI
Bobomurodova Sanobar Norbadalovna 
Denov tumani 6-maktabning o‘quv ishlari bo‘yicha direktor o‘rinbosari 
Nomozova Zamira Almatovna
Uzun tumani 27-maktabning boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi 
Telefon: [phone]
[e-mail]
Annotatsiya: Ushbu maqolada boshlang‘ich sinflar ta’lim jarayonida didaktik o‘yinlardan 
foydalanish bolaning fanlarga bo‘lgan qiziqishini orttirish o‘z ustida mustaqil ishlashga va jamoa 
bo‘lib didaktik o‘yin shartlarini bajarishda o‘zaro ahillikni bajarish usullari yoritilgan.
Kalit so‘zlar: Didaktik, psixologik, kinematik, oddiy, kompyuter, qiziquvchanlik, ta’limiy, 
rivojlantiruvchi,aql-idrok, xotira,muomala, adaptatsiya, kuzatish.
Boshlang‘ich ta’limda didaktik o‘yinlar vositasida darslarni olib borish bolaning aqliy 
faoliyatga tezroq kirishishlari va adaptatsiya hosil qilishlariga ham ko‘mak beradi. Yangi dars 
boshlanganda yoki o‘tgan darsni mustahkamlash paytida didaktik o‘yinlardan foydalanib, 
o‘quvchilarning darsga bo‘lgan qiziqishlarini oshirish mumkin.
Boshlang‘ich ta’limda didaktik o‘yinlarning o‘rni beqiyosdir. O‘yin boshlang‘ich sinf 
o‘quvchilarida, ta’lim sifatini shakllantirish uchun kattalar-o‘qituvchilar, tarbiyachilar, ota-
onalar tomonidan qo‘llaniladigan usullardir.O‘yin vositasida o‘quvchilarning bilimlarni 
o‘zlashtirish jarayoni qulaylashadi, turli xil predmetlar bilan munosabatda bo‘lishga o‘rganadi.
Shuningdek, ularda muomala madaniyati shakllanadi.Quyidagi didaktik o‘yinlar boshlang‘ich 
sinf o‘quvchilarining ta’lim jarayoniga qiziqishini yanada oshiradi:
”O‘zim tekshiraman’’, ”Topag‘on’’, ”Bo‘lishi mumkin emas’’, ”Doiraviy misollar’’, ”Sirli son’’, 
’’Zanjir’’, ’’O‘yin topishmoq’’, ’’Rebus’’, ’’Nima yo‘qolib qoldi’’, ’’Kun va tun’’ va boshqalar. 
Axborot-kommunikatsya texnologiyalarining imkoniyati keng bo‘lib, darsda taqdimotlardan tashqari 
matematik tafakkur va bilimlarni oshiruvchi didaktik o‘yinlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Didaktik o‘yinlarning pedagogik jihatdan biri - ularning ta’limiyligidir. O‘quvchi o‘yin 
davomida bir vaqtning o‘zida ham o‘yinda ishtirok etadi, ham ma’lum darajada ta’lim oladi. 
Ayrim didaktik o‘yinlarda o‘z bilimlarini mashqlarda namoyish qilib, ularni chuqurlashtiradi. 
Demak, kompyuterli didaktik o‘yinlar ta’lim bilan bevosita bog‘liq bo‘lib, ta’lim jarayonini 
amalga oshirishga yordam beradi. Kompyuter va uning xotirasidagi ta’limiy o‘yinlar birgalikda 
multimedia texnologiyasining (kompyuterli ta’lim) o‘yinlar bo‘yicha asosiy didaktik vosita 
hisoblanadi. Kompyuter xotirasidagi o‘yinlardan tashqari qo‘shimcha didaktik o‘yinlar ham 
tayyorlash ham mumkin.Kompyuter o‘yinlari va mashqlar asosan o‘qituvchining nazorati ostida 
o‘tkaziladi.Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari uchun kompyuterli didaltik o‘yin davomiyligi 15 
daqiqadan oshib ketmasligi lozim. Kompyuterda didaktik o‘yinlar yosh bolalarga kinematik 
(jonli) psixologik ta’sir etadilar. Ekrandagi o‘yin buyumlari harakatlanib, rahglari o‘zgarib 
jilolanib turadi. Shuning uchun ularning yosh bolalarga ta’siri kinematik (jonli) psixologik ta’sir 
deyiladi.Didaktik o‘yinlar jarayonida psixik bilish jarayonlarining takomillashuvi yuz beradi, 
ya’ni bolalarda buyumlarning soni, katta-kichikligi, shakli, ranglarini idrok qilishi rivojlanadi.
Kompyuterda didaktik o‘yinlarning psixologik ta’siri, ayniqsa, bilimlarni o‘zlashtira olmayotgan, 
nofaol o‘quvchilarda sezilarli darajada bo‘ladi.
Xulosa qilib aytganda,psixologlarning ta’kidlashicha, didaktik o‘yin materialni muvaffaqiyatli 
o‘zlashtirishda, avvalo, diqqat kuchi belgilanadi, ba’zi o‘quvchilarning o‘rtoqlaridan orqada 
qolib ketishlari, ularning aql-idrok yoki xotiralarini zaifligida emas, balki diqqatlarining 
bo‘shligidankelib chiqadi. 
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Yangiboyeva E.Ya.Bikbayeva N. U.Matematik qo‘llanma. Toshkent
2. Ta’lim jarayonidainnovatsion texnologiyalardan foydalanish-kunning dolzarb muammolaridir 
.M.Olimova metodik qo‘llanma materiallari.
3. https//www.pv.uz

---

364