3. Kitobning o‘quvchilar yoshi va saviyasiga mosligi hisobga olinadi. O‘qish uchun asar
tanlashda albatta o‘quvchining yoshi saviyasi e’tiborga olinadi. Asar tanlashda o‘qituvchi bu
jihatlarga e’tibor beradi. Ya’ni o‘quvchilarining salohiyati va qiziqishlarini e’tiborga olgan holda
asar tanlaydi. Masalan: 1-sinfda kichik hikoya va ertaklarni o‘qish tavsiya etilsa, 2-4-sinflarda
mavzular doirasi kengaytirilib, kundalik turmushda ro‘y berayotgan turli voqealar tasvirlangan
asarlar, gazeta va jurnallardagi kichik hajmli xabarlarni o‘qish ham tavsiya etilishi mumkin.
Bunda albatta o‘quvchining yoshini hisobga olgan holda uning dunyoqarashi va fikrlash doirasini
kengaytirishga hizmat qiladigan asarlar tanlash maqsadga muvofiq;
4.Kitob tanlashda o‘quvchilarning shaxsiy qiziqishi va mustaqil o‘qishi hisobga olinadi.
O‘qituvchi tonidan tanlangan asarlarni o‘qishi natijasida o‘quvchida asarlarni tanlab o‘qish
ko‘nikmasi shakllanadi. Natijada o‘quvchilar endilikda o‘zi tanlagan va qiziqqan asarlarni
o‘qishni hohlaydi. Bu esa o‘quvchida dunyoqarash va fikrlashi o‘sganligini va narsa hodisalarga
o‘z munosabatini bildira olish ko‘nikmasi shakllanganidan dalolat beradi. Endilikda o‘quvchilar
o‘ziga qiziqarli bo‘lgan o‘zbek va xorijiy bolalar adabiyoti yozuvchilarining asarlarini o‘zi
tanlashi muhim ahamiyatga ega.
5.Kitob tanlashda mavsumiy tamoyilga amal qilinadi. Bunda tanlangan asarning
ahamiyati ya’ni mavsumiy ahamiyati inobatga olinadi. Albatta bundan ko‘zlangan
asosiy maqsad esa tanlangan asarning o‘quvchiga tushunarli bo‘lishini ta’minlashdir.
Asar yoki kichik janrdagi hikoya she’r hamda boshqalarni o‘qish jarayonida o‘quvchi
ongida osongina gavdalanishi uchun ham asar mavsumiy jihatdan tog‘ri tanlanishi lozim.
Xulosa o‘rnida aytishimiz mumknki, sinfdan tashqari o‘qish orqali boshlang‘ich sinf
o‘quvchilarida fikrlash, dunyoqarash va en asosiysi nutqni o‘stishga hizmat qiluvchi vositadir.
Sinfdan tashqari o‘qishni samarali tashkil etishda esa asarning tog‘ri tanlanishi muhim omil
sanaladi. Aytishimiz joizki, yosh bola ongi misoli oq qog‘oz kabi bo‘ladi. Bolaning haqiqiy
rassomlari esa albatta uning o‘qituvchiilari. Bu davrda bola ongida nimaniki tasvirini chizsa shu
butun umr uning hayoti davomida unit ark etmaydi. Aynan shu davrda bola ongida eng chiroyli
338
10
tuyg‘ular: Vatanga muhabbat, xalqini sevish, Yurtga sadoqat, do‘stlari bilan munosabatda samimiy
bo‘lish va boshqa shu kabi tuyg‘ularni singdirish maqsadga muvofiq bo‘lar edi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Karima Qosimova, Safo Matchonov, Xolida G ‘ulomova, Sharofat Yo‘ldosheva, Sharoljon
Sariyev “Ona tili o‘qitish metodikasi” Toshkent«NOSIR» nashriyoti2009
2. S.Matchonov, A. Shojalilov, X. G‘ulomova, Sh. Sariyev, Z .D olimov. ‘qish kitobi (4-sinf
uchun darslik). — Т.: „Yangiyul polygraph service», 2007.
3. S. Matchonov va boshq. Boshlang‘ich sinf o‘qish darslarini pedagogic texnologiyalar asosida
tashkil etish. — Т.: „Yangiyul polygraph service», 2008.
4. www.ziyouz.com kutubxonasi
339
Do'stlaringiz bilan baham: |