Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA DARSLARNI INTEGRATSIYALASHDAGI 
MUVAFFAQIYATLAR
Raxmonova Ozoda Itolmasovna 
Buxoro viloyat Qorovulbozor tuman 
3-umumta’lim maktabi bosh sinf o‘qituvchisi
Tel: [phone]
Annotasiya: maqolada integratsiya va integratsiyalash ahamiyati haqida soʻz boradi.
Kalit soʻzlar: kirish, darslarni integratsiyalash, olimlar fikri, foydalanilgan adabiyotlar.
Integratsiyalashgan mashg‘ulotlarda didaktik va psixologik talablarni hisobga olgan holda 
muayyan o‘quv predmeti doirasida maxsus tashkil etilgan individual hamda alohida guruhlarda 
jamoa bo‘lib olib boriladigan ishlar orqali hamda turlicha murakkablik darajasida bo‘lgan 
topshiriqlarning har tomonlama o‘ylab ishlab chiqilgan tizimi har bir mavzuning o‘zlashtirilishi 
muayyan pedagogik shart-sharoitlarni talab qiladi. 
O‘quvchi odatda mustaqil bejariladigan topshiriqni kichik guruhda o‘zaro yordam, hamfikrlik 
natijasida tez bajaradi. Kichik guruh uchun marakkablik qiladigan mashq va masalalarni o‘quvchilar 
jamoa bo‘lib, oson va sifatli bajarishlari mumkin. Savol va topshiriqlarni tabaqalashganlik 
darajasidan kelib chiqqan holda hamda bir mavzu bo‘yicha belglab beriladigan topshiriqlar 
ularning sifati, har bir o‘quvchining o‘zligini namoyon qilishini talab qiladi.
Boshlang‘ich sinflarda o‘quvchilar juda faol bo‘ladi.Ularni fikrini jamlash va tinchlantirib 
turish,o‘tiladigan mavzular mohiyatini tasavvurida shakllantirish qiyin kechadi.Huddi shunday 
jarayonlarda mavzuni tushuntirishda o‘qituvchilarimiz biroz qiyinchilikka duch kelishadi.Shunday 
jarayon asosan o‘qish yoki odobnoma,tabiat fanlari yani ko‘proq og‘zaki tushuntirishlardan 
iborat fanlar sirasiga kiradi.Bunday vaziyatlarda aksariyat o‘quvchilar sinfdagi faolligiga qarab 
muloqotchanlari darsga e’tiborli bo‘lishadi.Lekin shu sinfdagi fikrini to‘laligicha bayon eta 
olmaydigan ,uyatchan va hayolparast o‘quvchilar biroz qiynaladi. Huddi shunday jarayonlarda 
darslarni integratsiyalash juda qo‘l keladi.
Darslarni integratsiyalash –bu ish reja asosida mazmunan bir-biriga mos mavzularni 
birlashtirishdir.Masalan 2-sinf misolida oladigan bo‘lsak o‘qish fanidan “Kuz fasli”mavzusi 
bilan tasviriy san’atdagi “Kuz keldi »mavzusida rasm ishlash mavzusini ,o‘qish fanidan “ 
Qish»mavzusiga’ tasviriy san’atdagi « Qish manzarasi»mavzusida rasm ishlash mavzularini 
integrasiyalashtirib dars o‘tishni yo‘lga qo‘ysak o‘quvchilar bir paytda ham eshitadi ,ham chizadi 
va tasavvur qiladi.Oquvchila’rdagi juda ko‘p qirralarni kashf etgan bo‘lamiz.Bunday bir-biriga 
mos mavzularni ko‘plab keltirishimiz mumkin.
Olimlar kishi o‘ylab yozayotganda miyaning bir necha qismi faollashishi va shu paytda fikrni 
jamlash qobilyati kamida uch barobar ortishini takidlaydi.Surat chizayotganda o‘quvchining asabi 
tinchlanib,fikrlash salohiyati to‘liq ishga tushadi.
Pedagoglarning farzandingizni bolalikdan rasm chizishga qiziqtiring, deya takidlashi bejiz 
emas.Balki bola buyuk musavvir bo‘la olmas .Muhimi eshitgan mavzularni to‘laligicha tasavvur 
qilib,uning intellectual qobilyati rivojlanib boraveradi.
Qolaversa ,qalbida san’atning biror turiga mehr uyg‘ongan o‘g‘il-qizlar tabiatan hushchaqchaq 
bo‘ladi.Bola o‘z fikr hayollarini qog‘ozga tushirar ekan,o‘zi sezmagan holda fe’l-atvorin va 
psihofiziologik holati haqida ham xabar beradi.Shu bois psixologlarimiz rasmlardagi rang va 
tasvirni tahlil qilish orqali turli izohlarni keltirishadi.
Darslarni integratsiyalash o‘quvchilarda kuzatuvchanlik qobilyatini, o‘tilgan mavzudagi 
jarayon va qahramonlar qanday ko‘rinishdaligi va ular bilan yaqindan tanishish imkoniyatini 
beradi. Bu esa ularni iqtidori shakllanishi va tarbiyasida muhim ahamiyat kasb etadi.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1. Oʻqish 2-sinflar uchun darslik N.Gʼafforova va boshqalar Toshkent-2019
2. ZiyoNet elektron kutubxona

---

196