Масъул муҳаррир

10
BOSHLANG‘ICH SINFLARDA INGLIZ TILINI O‘QITISHDA O‘YINLARNING 
O‘RNI
Jo‘raeva Xusnora Sharofiddinovna
Farg‘ona viloyati Uchko‘rik tumani 
 24-umumiy o‘rta ta’lim maktab, ingliz tili o‘qituvchisi.
Telefon: [phone]
 
Annotatsiya: Ushbu maqolada maktab o‘quvchilarining chet til o‘rganishdagi qiyinchiliklari 
va muammolarini qay tarzda bartaraf etish va ularni yechimini topishda o‘yinlarning o‘rni 
beqiyosligi alohida kasb etilgan. O‘yinlar bolalar tomonidan o‘zgacha qiziqish bilan kutib olinishi 
va chet tilni o‘rganishda bolalarga ulkan bir ishtiyoq berishligi yoritilgan. 
Kalit so‘zlar: o‘quvchilar, o‘yin texnologiyasi, maktab, ingliz tilini o‘rganish, chet til muhiti, 
motivatsiya.
Mustaqillik yillarida bizning ta’lim tizimimiz tiklandi. Uning mohiyati va ahamiyati shakli 
va usullari o‘zgartirildi. Yosh avlodga katta e’tibor qaratilmoqda. Ta’lim va ijtimoiy hayotning 
boshqa sohalarida ko‘plab islohotlar amalga oshirildi. Darhaqiqat, muhtaram Prezidentimiz 
Shavkat Mirziyoev songgi yillarda ta’lim sohasini isloh qilishga, kadrlar tayyorlash sifatini 
tubdan takomillashtirishga, xususan, tizimga rivojlangan xorijiy mamlakatlar tajribasini tatbiq 
etishga jiddiy e’tibor qarata boshladi. 
Hozirgi kunda ingliz tili tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda. Yosh o‘quvchilarga ingliz 
tilini o‘rgatish oson emas, chunki ingliz tili ularning ona tili emas va bu ular uchun yangi narsa 
hisoblanadi. O‘quvchilarda ingliz tilini o‘rganishga qiziqish va g‘ayrat uyg‘otishi uchun o‘qituvchi 
ular uchun ingliz tilini tanishtirishning yaxshi va qiziqarli texnikasiga ega bo‘lishi kerak va 
albatta malaka va ko‘nikmaga ham ega bo‘lishlari zamon talabidir. Ingliz tilini o‘quvchilarga 
tanishtirishning ko‘plab usullari mavjud. Ulardan biri o‘yinlardan foydalanish texnologiyasi 
bo‘lib Ersoz A (2000) ta’kidlashicha, o‘yinlardan barcha til ko‘nikmalarini mashq qilish uchun 
foydalanish mumkin va ular ko‘plab aloqa turlarini mashq qilish uchun ishlatilishi mumkin. Yosh 
o‘rganuvchilar o‘ynashni yaxshi ko‘radilar va ular boshqa har qanday sinf vazifalariga qaraganda 
ko‘proq ishtiyoq va tayyorgarlik bilan o‘yinda qatnashadilar. 
Sinfda o‘yinlardan foydalanish juda ko‘p afzalliklarga ega. O‘yinlar har qanday o‘quv 
dasturining ajralmas qismi bo‘lishi kerakligi alohida takidlanib kelinmoqda. Carrier (1980) fikriga 
ko‘ra, “O‘yinlar o‘quvchilarning g‘ayratini shu qadar oshiradiki, o‘quvchilar undan zavqlanib, 
ular bu orqali til o‘rganyotganliklarini anglamasliklari mumkin”. O‘yinlar orqali dars qiziqarli 
bo‘lganligi sababli bolalar ularni o‘ynashni yaxshi ko‘radilar; o‘yinlar orqali bolalar tajriba 
o‘tkazadilar, o‘zlarining atrof-muhitlari bilan kashf etadilar va bolalar o‘yin orqali darsga o‘zaro 
aloqada bo‘ladilar; o‘yinlar darsga o‘zgaruvchanlik qo‘shadi va tildan foydalanish uchun asosli 
rag‘batlantirish motivatsiyani oshiradi. Sinfda o‘yinlardan foydalanishning behisob foydalari bor 
barchamizga ma’lumdir. O‘quvchilarga o‘zlari haqida ko‘proq ma’lumot olishga yordam beradi. 
O‘quvchilar xavfsiz o‘quv muhitida o‘z fikrlarini erkin ifoda etishlari uchun qulay bo‘lgan sinfda 
jamoatchilik tuyg‘usini shakllantiradi. O‘quvchilarni o‘quv jarayonida yanada faolroq bo‘lishga 
undaydi. 
Ba’zi o‘yinlar juft yoki kichik guruhlarda o‘ynaladi; boshqalar butun sinf bilan o‘ynaydi. 
Bilamizki, o‘yinlar ko‘pincha qisqa mashg‘ulot sifatida yoki dars oxirida biroz vaqt qolganda 
ishlatiladi. Chunki bolalarda zerikish paydo bo‘masligi va motivatsiya uyg‘otish uchun qo‘llaniladi.
O‘qituvchi darsda qanday o‘yinlardan foydalanishi mumkinligini ko‘rib chiqaylik. 6-9 yoshdagi 
boshlang‘ich maktab o‘quvchilari uchun quyida keltirilgan o‘yinlar qo‘llaniladi. 
Faoliyat 1. “O‘z sherigingizni toping” Maqsad: o‘quvchilarning nutq qobiliyatini rivojlantirish 
bo‘lib o‘qituvchi sinfni 2 guruhga ajratadi. Birinchi guruh - “Yoz”, ikkinchi guruh - “Qish”. 
O‘qituvchi bolalarga yozgi va qishki kartalarini tarqatadi va o‘qituvchi bolalardan o‘zlarining 
kartalariga ko‘ra o‘z sheriklarini topishini so‘raydi. Yozgi kartalar: issiq, iliq, quyosh, daryoda 
suzish ... Qishki kartalar: qor, qo‘lqop, sovuq, tuman ...
Faoliyat 2: “Qachon teg deb aytsam ...” Maqsad: o‘quvchilarning eshitish qobiliyatini oshiradi 
va o‘qituvchi bolalardan ketma-ket ikki qatorda turishni so‘raydi. O‘qituvchi mashg‘ulotning 
ko‘rsatmalarini quyidagicha tushuntiradi: Bolalar, men teginish deganda ... siz tanangizning biror 

---

136
10
qismiga tegishingiz kerak ... Men teginish deganda ... burningizga, yuzingizga, chap oyog‘ingizga 
tegin ...
Faoliyat 3. U qiz bolami yoki o‘g‘il bolami? Maqsad: o‘quvchilarning nutqiy ko‘nikmalarini 
yaxshilashdan iborat bo‘lib, o‘qituvchi oldindan tayyorlanadigan qiz va o‘g‘il bolalarning ikkita 
kartalarini tayyorlaydi. O‘qituvchi sinfni 2 guruhga ajratadi. O‘qituvchi karta konvertlarini 
guruhlarga tarqatadi va mashg‘ulotning yo‘riqnomasini tushuntiradi: Men aytmoqchi bo‘lganimda, 
siz konvertlarni ochishni boshlashingiz va kartalardan inson tanasi qismlarini chiqarib olishingiz 
kerak. Keyin ularni to‘g‘ri tartibga qo‘yasiz. Oxirida guruhlar “U qizbolami yoki o‘gilbolami?” 
Qaysi guruh birinchi bo‘lib yakunlansa, ular ushbu o‘yin g‘olibiga aylanishadi. 
Xulosa qilib aytishim mumkinki, ingliz tilini o‘rganishning eng yaxshi echimlardan biri bu 
ko‘pgina o‘quvchilar uchun rag‘batlantiruvchi muhit yaratish bo‘lib, maqsadiga javob beradigan 
o‘yinlar va barcha ingliz tili darslarida ijodiy, qiziqarli interfaol o‘yinlardan foydalanish odamni 
shakllantirishga yordam beradi. 
Foydalanilgan adabiyotlar ruyxati:
1. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2013 yil 8 maydagi “Uzluksiz ta’lim 
tizimining chet tillar bo‘yicha Davlat standartlarini tasdiqlash to‘g‘risida”gi 124 – sonli qarori.
2. Ersoz, A. (2000) EFL / ESL sinfida oltita o‘yin. Internet TESL jurnali, jild. VI, №6. 
3. Carrier, Maykl va Britaniya o‘qituvchilari markazi (1980) .Til o‘rganuvchilar uchun 
o‘yinlar va tadbirlar (2-nashr.) London

---

137