175
147
Sm радиоактив элемент ҳисобланади ва
147
Sm = >
143
Nd +
4
He+Q
парчаланиш механизми бўйича парчаланиб,
143
Nd ҳосил бўлади.
Геологик намуналарда таҳлил қилинган Sm ва Nd нинг изотоп
таркиби одатда изохрон диаграммада акс эттирилади (43-расм).
Sm-Nd усулидан тоғ жинсларининг
метаморфизми ва минераллар
кристаллизацияси жараёнларининг ёшини аниқлашда фойдаланилиши
мумкин.
Чўкинди
жинслар-
нинг Sm - Nd изотоп
таркиби
уларнинг бир-
ламчи
манъбаларининг
ёшини баҳолашда фойда-
ланилиши мумкин.
Самарий-неодимий усули
147
Sm изотопининг радио-
актив
парчаланишига асос-
ланган. Ёшни аниқлаш учун
147
Sm/
144
Nd,
143
Nd/
144
Nd
(43-расм)
координаталарда эволюцион
диаграммадан фойдаланилади. Изотоп таҳлил натижаларини талқин
қилиш Rb-Sr изохрон усулга ўхшатиб амалга оширилади. Нодир ер
элементларига мансуб бўлган Sm ва Nd нинг озроқ фракцияланиши ва
яримпарчаланиш даврининг катталиги бу усулни қўллашни қадимий
(токембрий) ҳосилаларининг ёшини аниқлаш билан чегаралайди. Sm-Nd
система устама жараёнларга бардошлилиги
туфайли бу усул Ер
ривожланишининг илк босқичлари учун яроқли ҳисобланади.
Калий-аргон усули
умуман тоғ жинслари бўйича магматизм ва
седиментация ёшини ва мономинерал фракциялар (калийга эга бўлган
минераллар: слюда, амфиболлар, калийли дала шпатлари) бўйича ёшни
43-расм. Асосли таркибли дайкалар учун
самарий-неодимийли эволюцион
диаграмма.
176
аниқлашда фойдаланилади. Ёшни аниқлашда одатда фақат
40
Аг ни
ажратиб
олувчи
40
К нинг радиоактив парчаланиш реакциясидан
фойдаланилади. К-Ar усулини қўллашдаги асосий қийинчилик радиоактив
парчаланишнинг асосий маҳсулоти – аргоннинг учувчанлик хоссаси билан
боғлиқ бўлиб, у метаморфлашган ва нураган тоғ жинсларида ёмон
сақланади.
40
Аr /
39
Аr усули анъанавий К-Ar усулидаги каби минераллар ва ялпи
намуналарнинг ёшини аниқлаш учун фойдаланиш мумкин,
аммо у Аr
исроф бўлмайдиган ва унинг ортиқча миқдорисиз идеал ёпиқ
системаларни диагностика қилиш учун кўпроқ истиқболлидир.
Минерал структурасида аргоннинг ҳаракатланиши учун минерал
ёпиқ бўлган ҳарорат аргон системасининг ёпилиш ҳарорати дейилади.
К-Ar, Ar-Ar ёши минералнинг аргон системаси ёпилиш ҳароратидан
паст ҳароратгача совиши моментидан бошланган вақтни ифодалайди.
Минералларнинг Ar-Ar ёши фақат ер пўсти денудацион
тарихининг бир қисминигина саналайди. Шундай қилиб, Ar-Ar ёши кўп
ҳолларда эксгумация ёши дейилади.
Do'stlaringiz bilan baham: