Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф

Рубидий-стронций усули. 
Рубидий (Rb) минералларда калийнинг 
(К) ўрнини осон эгаллайди. Мусковит, биотит, амфибол ва калийли дала 
шпатлари сингари калийга эга бўлган минераллар Rb-Sr усули ёрдамида 
тоғ жинсларининг ёшини аниқлаш учун яроқли ҳисобланади. Rb-Sr 
усули вақт давомида 
87
Rb нинг радиоактив парчаланиши ва 
87
Sr нинг 
ҳосил бўлишига асосланган. 
Бу усул нордон ва 
ўрта 
таркибли 
магматик 
ва 
метаморфик 
жинсларнинг 
ёшини 
ҳамда чўкинди ҳосил 
бўлиш жараёнлари ва 
диагенез 
вақтини 
аниқлашда 
кенг 
қўлланилади. 
Тоғ 
жинсларининг 
ёши 
рубидий изотопининг 
(
87
Rb) парчаланишидан ҳосил бўлган радиоген стронцийнинг (
87
Sr) 
миқдори бўйича, бу изотоплар миқдорини норадиоген келиб чиқишга эга 
бўлган эталон (
86
Sr) миқдорига нисбатан таққослаб баҳоланади. 
42-расм. 
Рубидий-стронцийли 
эволюцион 
диаграмма: t - ёш қиймати; а - изохронанинг 
қиялик бурчаги; b – дастлабки 
 
изотоп нисбат 
87
Sr/
8fi
Sr.

---

174 
Бу усул асосан изохрон вариантда ялпи намуналарни тадқиқ 
қилишда қўлланилади. Ёшни аниқлашда тадқиқ этилаётган объект 
(интрузив тана, қатлам ва ҳ.к.) учун етарли бўлган намуналар 
тўпламидан (5-7 тадан кам эмас), бирёшли, стронцийнинг бир хил изотоп 
таркибли ва шу билан бир вақтда Rb/Sr қиймати билан фарқланувчи 
маълумотлардан фойдаланилади. Агар таҳлил этилаётган намуналар 
тўплами изохрон моделга мос келса, унда 
87
Rb/
86
Sr 
87
Sr/
86
Sr 
координаталарда графикка туширилган таҳлилий материаллар (42-расм) 
изохрона ҳосил қилиб, чизиқли боғлиқликка бўйсунади ва у 
у =
ах + б. 
туркумидаги тўғри чизиқ тенгламаси билан ифодаланади
. 
Ёш 
(t) 
формула бўйича ҳисоблаб топилади: 
t= 
(1/λ)In (1
+tga), 
бунда, λ
- 
87
Rb парчаланиш тезлигининг константаси; a - изохронанинг 
қиялик бурчаги; 
tga –
изохрона тенгламасининг бурчак коэффициентига 
(а) 
мос келади. Изохронанинг ордината билан кесишиш нуқтаси таҳлил 
қилинаётган намунадаги бирламчи изотоп нисбатни (
87
Sr/
86
Sr) беради. 
Намуналарнинг изохрон моделга мос келиши графикда нуқталарнинг 
тўғри чизиқ бўйлаб жойлашиши орқали назорат қилинади. 
Ҳисоблаб топилган тоғ жинсининг ёши кристаллизация пайтидан 
ёки қандайдир метаморфик ҳодисадан кейин ўтган вақтни акс эттиради. 
Денгиз карбонатларидаги 
87
Sr/
86
Sr нисбат уларнинг ёшини 
аниқлашда ҳам қўлланилиши мумкин.