Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф

 
219-расм. Карбон даври акуласи 
(
евгенеодонт).
 http://wwlife.ru 
 
 
220-расм. Аммонит.
 
http://wwlife.ru 
 
Илгаригидек бошоёқли моллюскалар устуворлик қилишган. 
Уларнинг орасида белемнитлар ва аммонитлар (220-расм) кўп сонли 
бўлган. 
Карбон даврида герцин тоғ ҳосил қилувчи жараёнлари тоғоралиғи 
ботиқликларида ва соҳилбўйи вилоятларида қуруқликнинг кенг 
майдонлари чўкиши билан кечган. Бу майдонларда ўтиб бўлмас 
чангалзорлар билан қопланган қўплаб ботқоқлашган ҳавзалар ҳосил 
бўлган. Айнан шу жойларда ҳозир Европа ва Шимолий Американинг 
муҳим кўмир конлари жойлашган. Карбон ўрмонлари асосан улкан 
дарахтсимон 
плаунлар, 
каламитлар 
гуруҳидаги 
қирқбуғумлар, 
кордаитлар ва дарахтсимон папоротниклардан таркиб топган. 
Денгиз чекинганда дарахтсимон папоротниклар, плаунлар ва 
каламитлардан таркиб топган ўрмонли ботқоқланган ландшафт 

---

525 
шаклланган (221-расм). Денгиз трансгрессиясида чўкинди жинслар 
ўрмонларни қоплаб қолган, кўмилган дарахт қолдиқлари зичлашиб 
олдин торфга, кейинчалик эса кўмирга айланган.
221-расм. Карбон даврининг ўсимликлари.
Карбон 
даврида 
лагуналар 
соҳилларида 
ва 
саноқсиз 
ботқоқликларда ўсимлиқларнинг жуда гуркираб ривожланганлиги 
эътиборга 
лойиқ. 
Улакан 
плаунлар 
- 
лепидодендронлар 
(
Lepidodendron
); учида узун тор барглар тўпламига эга сигилляриялар 
(
Sigillaria
) пайдо бўлади. Шу вақтда кордаитлар гуруҳидаги очиқуруғли 
ўсимликлар ҳам кенг ривожланади (222-расм). 
Пермнинг умуртқасиз ҳайвонлари олдинги даврлардан мерос 
бўлиб қолган. Умуртқалилар эволюциясида эса улкан ўзгаришлар 
содир бўлган. Барча материкларда перм ёшидаги континентал 
ётқизиқлар узунлиги 3 м гача борадиган судралиб юрувчи 

---

526 
ҳайвонларнинг қолдиқларига эга. Уларнинг ҳаммаси мезозой 
динозаврларининг аждодлари бўлиб, ўзининг оддий тузилиши ва 
ташқи кўриниши бўйича калтакесакларга ёки аллигаторларга ўхшаш 
бўлган. Стегоцефаллар ҳали ҳам кўп сонли бўлган.