Масъул муҳаррир: академик Т. Н. Долимов, г м. ф д., проф. Тақризчилар

257-расм. Одамнинг аждодлари: Australopithecus afarensis (A), А. Africanus (В), Homo Habilis (С), Н. erectus (D), Н Erectus (Е) ва Н Sapiens sapiens (F).


Фойдали қазилмалари. Боксит. Палеогенда бокситларнинг латеритли ва латерит-чўкинди генезисли улкан конлари платформаларда ҳам, ҳаракатчан қамбарларда ҳам шаклланган. Олигоцен эпохасида марганецнинг йирик конлари пайдо бўлган. Уларнинг орасида Қораденгизбўйи (Никопол), Кавказорти (Чиатура) ва Ғарбий Африка (Моанда) конлари алоҳида аҳамиятга эга. Шимолий Америка, Ғарбий Сибири жануби ва Шимолий Қозоғистондаги баъзи оолитли темир маъданлари ҳам палеоген ёшига эга.
Тўртламчи даврда ҳам экватор ва нам-тропик вилоятларда нураш қобиқларининг шаклланиши давом этмоқда. Уларнинг орасида латерит қопламаларининг аҳамияти катта. Экваториал, тропик ва субтропик иқлим қамбарларида металли нураш қобиқлари шаклланади. Уларда кобальт, никел, мис, марганец ҳамда турли иссиқбардош гиллар тўпланади.
Нефт ва газ. Улкан нефт конлари Эрон, Ироқ, Марказий Осиё (Фарғона, Афғон-Тожикистон ботиқлиги) ва Венесуэладаги палеоген ётқизиқлари билан боғлиқ.
Мароккаш, Алжир ва Тунисдаги фосфорит конлари ҳам палеогенда ҳосил бўлган. Шу ёшдаги соф олтингугурт конлари Эронда, Мексика кўрфазининг соҳилларида, Боливия, Аргентина, Чили ва Карпатортида кенг тарқалган.
Неоген ётқизиқлари билан боғлиқ бўлган фойдали қазилмалар орасида нефт ва газ конлари муҳим аҳамиятга эга. Дунёда разведка қиланган нефт ва газ заҳираларининг учдан бири неоген ётқизиқлари билан боғлиқ. Улкан ва жуда катта нефт ва газ конлари орогенларнинг тоғолди ва тоғоралиғи ботиқликларида жойлашган. Шундай конларга Форс-Месопотам ва Кордильера-Анд нефтгазли ҳудудлари мисол бўлади. Булар Эрон, Ироқ, Саудия Арабистони, Қувейт, Катар, Венесуэла, Мексика кўрфази нефтегазли ҳавзаларидир. Шимолий Евросиёда нефт ва газа конлари Шимолий Кавказ ва Кавказортида, Каспий денгизи акваториясида, Ғарбий Туркманистон, Карпатолди, Карпаторти ва Сахалинда мавжуд.