Mashinasozlikda aniqlik

soz 

= 2k 
2
2
2
'
his
rosl
lch
o





 ,
(8.4) 
bunda 

his
- asbob siljishining hisoblash usulining xatoligi. 
Sinaluvchi detallarni o‘rtacha arifmetik qiymatini hisoblash xatoligi bilan 
aniqlanadi. Ma’lumki bu xatolik 

his
 = +

 / 
n
 , 
bunda 

-o‘rtacha kvadrat og‘ish, berilgan ishlash usuli aniqligini tavsiflaydi.
n-sinaluvchi detallar soni. 
Masalan, n=5 bo‘lsa

his
= +0,45* 

; n=10 da 

his
= + 0,32* 

bo‘ladi. 
Agarda 

noma’lum bo‘lsa, taxminan qabul qilish mumkin 

 = T / 6 
, 
bunda T-ishlanuvchi o‘lcham dopuski. Bu holda n=5 da 

his
= + 0,075T; va n=10 
da 

his
= + 0,053T va h.k. bo‘ladi. 
Кo‘pchilik mualliflar hamma ishlov berish hollari uchun deyarli etarli 
bo‘lgan aniqlikda sozlash xatoligini 2

ga teng yoki uni 0,1T
b
ga teng qilib qabul 
qilish mumkin, bunda T
b
- bajariluvchi o‘lcham dopuski.
 
 Etalon bo‘yicha sozlash 
Etalon bo‘yicha sozlashni statik usulga yondoshish zarur, asbobni kerakli 
o‘lchamga sozlash stanokni ishlamasdan turgan vaqtida olib boriladi. Bu holda 
texnologik tizim zvenolarining elastik deformasiyalanishlarini etalon o‘lchamini 
tegishli korrektirovka qilish yo‘li bilan, yoki tajriba yo‘li bilan kerakli qalinlikdagi 
shchup tanlab hisobga olishga to‘g‘ri keladi. Etalon bo‘yicha sozlash boshqa 
usullarga qaraganda kam vaqt oladi. 
Bu usulni ko‘p keskichli tokarlik stanoklarga qo‘llaganda eng yaxshi 
natijalar beradi. Кeskichning zarur bo‘lgan holati radial va o‘q bo‘ylab 
yo‘nalishlarida ularning kesuvchi qirralarini etalonning tegishli yuzalari bilan 
tutashguncha olib boriladi. Oxirida ishlanuvchi detallar ko‘rinishida bajariladi va 
stanok markazlariga o‘rnatiladi. Etalon o‘lchamlari stanok qismlarining kesish 
kuchi, shpindel podshipniklaridagi tirqishlar, va shuningdek ishlanuvchi 
yuzalardagi mikronotekisliklar ta’siridan elastik siqilishini hisobga olib bajarilishi 
kerak, chunki keskichni botig‘ining tagi bo‘yicha o‘rnatiladi, bajariluvchi 
o‘lchamni o‘lchash esa-bo‘rtig‘ining balandligi bo‘yicha. Sanab chiqilgan faktorlar 
yig‘indisining ta’sirini, sozlanuvchi o‘lchamga zarur bo‘lgan tuzatish kiritib va bir 
nechta sinaluvchi detallarga ishlov berib, hisobga olish mumkin. 
Etalon bo‘yicha sozlash xatoligini, ya’ni ishlayotgan stanokdagi keskich 
asbobning holat xatoligini quyidagi formuladan topamiz 
