«Машинасозлик технологияси асослари»

13.6. 
Йиғиш 
ишларини 
механизациялаш 
ва 
автоматлаштириш. 
 
Сериялаб ишлаб чиқариш шароитида қўлда бажариладиган 
чилангарлик ишларини имконияти борича турли механизмлар 
зиммасига юклаш зарур. Масалан, электр ва хаво ёрдамида ишловчи 
бураш ва тешик, резба очиш, притирлаш машиналари, пресслаб ва шу 
кабилардан кенг фойдаланиш керак. Бундан ташқари, йиғиш жараёни 

---

119 
унумдорлигини ошириш учун деталларни ўрнатиш ва бириктириш, 
базавий деталларни махкамлаш учун махсус мосламалар, кескичлар, 
буриш мосламалари, назорат ва созлаш мосламаларини қўллаш 
мумкин. 
Кўп серияли ва ялпи ишлаб чиқариш шароитида 
автоматлаштирилган йиғиш қурилмалари ва автоматик тизимлар кенг 
қўлланилади. Масалан, автоматлаштирилган йиғиш иш ўрнига 
деталларни етказиб бериш учун бункерли юклаш-тушириш 
қурилмалари, ташиш учун турли сирпантириш механизмлари, 
деталларни холатини созлаш учун механик манипуляторлар кенг 
қўлланилади. Йиғиш учун автоматик қурилмалар асосан Деталнинг 
узатиш ва йиғиш ишини амалга оширувчи механизмлардан иборат 
бўлади. Масалан, винтларни автоматик махкамлаш қурилмалари. 
Йиғишни автоматлаштирилган тизимлар қатор ишларни 
автоматик равишда бажарувчи қурилмалар, мосламалардан иборат 
бўлиб ишчи ёрдамида харакатга келтирилади ва унинг иштирокида 
бажарилган. Бундай холларда ишчи автоматлаштириш қийин бўлган 
мураккаб ишларни бажаради. 
Автоматик йиғиш тизимларида барча йиғиш ишлари 
ишчининг 
иштирокисиз 
бажарилади. 
Масалан 
сирпаниш 
подшипникларининг йиғиш тизимлари ва х.к. Кейинги йилларда 
сериялаб ишлаб чиқариш учун мосланувчан автоматлаштирилган 
тизимлар қўлланилмоқда. Бундай тизимлар махсулотни даврий 
харакатланиш 
холларида 
мосланувчан 
қурилмалар 
билан 
жихозланади, уларни бошқариш дастурлари махсулот турини 
ўзгаришига боғлиқ равишда қайта кўриб чиқилади. 

---

120