«Машинасозлик технологияси асослари»

ташкилий хизмат кўрсатишга 
қуйидагилар 
киради: 
а) иш сменасини бошланишида ва якунида кесувчи асбобларни 
саранжомлаш; 
б) дастгохни мойлаш ва тозалаш; 
в) дастгохни кўздан кечириш ва синаб кўриш. 
Иш жойига хизмат кўрсатиш вақти асосий технологик вақтга 
боғлиқ бўлади. Шунинг учун ушбу вақтни миқдорини асосий ва 
ёрдамчи вақтлар йиғиндиси оператив вақтга нисбатан фоизларда 
аниқланади (кўп серияли ва ялпи ишлаб чиқариш) ва 3-5 % атрофида 
бўлади. 
Танаффуслар, дам олиш ва ишчининг жисмоний эхтиёжларини 
қондириш учун сарфланган вақт. Бу вақт ишлаб-чиқариш ва дастгох 
хусусиятларидан келиб чиқиб аниқланди. Оғир ва ишни тез 
толиқтирувчи ишларда танаффуслар ва дам олиш учун вақт кўзда 
тутилади. Ишчининг жисмоний эхтиёжни қондириш учун сарфланган 
вақт оператив вақтга нисбатан фоизларда аниқланиб 2-3% ни ташкил 
этади. 
Тайёрлаш вақти.
Бу вақт сериялаб ишлаб чиқариш 
шароитида қўлланилади ва янги партия деталларни чизмасини, 
технологик жараённи ўрганиш учун ажратилади. Бундан ташқари, 
дастгохни созлаб , мослама ва кесувчи асбобларни алмаштириш 
ишдан сўнг эса (партия деталларига ишлов берилгандан сўнг) уларни 
яна қайта алмаштириш каби ишлар хам шу вақт доирасига киради. 

---

46 
Юқоридагиларни инобатга олиб донавий вақт қуйидагича 
кўринишда бўлади: 
ж
хиз
ёр
а
д
t
t
t
t
t




, мин,
(6.1) 
бу ерда: t
а
- асосий вақт, мин; t
ёр
- ёрдамчи вақт, мин; t
хиз
- иш жойига 
хизмат кўрсатиш вақти, мин; t
ж
- ишчининг жисмоний эхтиёжини 
қондириш учун сарфланган вақт, мин. 
Донавий-калкуляция вақт эса: 
n
t
t
t
t
t
t
тай
ж
хиз
ёр
а
к
д






, мин,
(6.2) 
бу ерда: t
тай
- тайёрлаш вақти, мин; n- партиядаги деталлар сони.