Mashinalarni traktorga ulash usullari va qurilmalari, ularni tuzilishi va ishlashi

I. Kiritish jarayoni – tirsakli val aylanganda porshen pastga harakatlanadi, shu bilan bir paytda kiritish klapani ochilib, silindr ichiga yoqilg‘i aralashmasi yoki toza havo kiradi. II. Siqish jarayoni – porshen yuqoriga harakat qilganda kiritish va chiqarish klapanlari berkitiladi va yoqilg‘i aralashmasi (benzinli dvigatelda 6-8, dizel dvigatelida 14-18 martagacha) siqiladi.
III. Yonish jarayoni – porshen yuqori chekka nuqtaga yetganda benzinli dvigatelda siqilgan yoqilg‘i aralashmasi elektr uchquni yordamida yondiriladi, dizel dvigatelida siqilgan va qiziganhavoga yoqilg‘i purkaladi va u o‘z-o‘zidan yonadi.Yoqilg‘ini yonishi natijasida hosil bo‘lgan yuqori bosimli gaz porshenni pastga harakatlantiradi, bu yonish jarayoni pastki chekka nuqtagacha davom etadi. IV. Chiqarish jarayoni – porshen yuqoriga harakatlanganda chiqarish klapani ochiladi va yonishdan hosil bo‘lgan gazlar tashqariga chiqariladi.
Dvigatelni to‘xtovsiz bir maromda ishlashini ta’minlash uchun u o‘zaro nihoyatda yuqori aniqlikda ishlaydigan 2 ta mexanizm va 5 ta tizim bilan ta’minlangan. Krivoship shatun mexanizmi - aralashmani yonishi natijasida hosil bo‘lgan bosim ta’sirida porshenning ilgarilanma-qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib beradi.
Gaz taqsimlash mexanizmi – ishchi aralashmani kerakli paytda dvigatelni ish tsrtibiga muvofiq silindrlarga kiritish va ishlab bo‘lgan gazni tashqariga chiqarib yuborishga xizmat qiladi.
Ta’minlash tizimi – dvigatelni turli rejimda ishchi aralashma (karbyuratorli dvigatellarda) va toza havo (dizel dvigatellarda) bilan kerakli miqdorda va tejamkor ta’minlash uchun xizmat qiladi.
Sovutish tizimi – dvigatelning yuqori haroratda ishlaydigan qismlarini sovitish va dvigatelni optimal (belgilangan) issiqlik rejimda ishlashini ta’minlaydi.
Moylash tizimi – dvigatelning o‘zaro ishqalanib ishlaydigan detallari sirtiga moyni uzluksiz uzatib turish, ularni qisman sovitish va detallarni ishqalanishi (yiyilishi) natijasida ajralib chiqqan chiqindilardan tozalash uchun xizmat qiladi.