Mashina traktor agregatlarini diagnostikalash va texnik servisi

Diagnostik me‟yorlar 
Diagnostikparametrlarningjoriyqiymatlarinime‘yoriyqiymatlarbilantaqqoslab, 
texnikholatningturi, 
transportvositasiningsozligi, 
nosozligi, 
ishgaqobiliyatliyokiqobiliyatsizekanligihamdaekspluatatsiyanidavomettirishyokikeyi
ngiekspluatatsiyanito‗xtatishto‗g‗risidaxulosachiqariladi. 
Ekspluatatsiya jarayonida, ko‗p hollar da, ishlash davomiyligining o‗sishi bilan 
asta-sekin o‗zgaradigan diagnostik va tuzilmaviy parametrlar uchraydi. Bu 
parametrlarning bir qadar o‗zgarishiga qaramasdan xavfsizlik va iqtisodiy maqsadga 

---

90
muvofiqlik mezonlari bo‗yicha Ob‘ektning ekspluatatsiyasi davom ettirilishi 
mumkin. Shuning uchun texnik hujjatlarda transport vositasining keyingi 
ekspluatatsiyasi mumkinligini bildiradigan parametrlar miqdorlarining oraliqlari 
keltirilishi mumkin. Diagnostik me‘yorlarga quyidagilar kiradi (23-rasm). 
Boshlang‗ich me‘yor (S
b
) - Dastlabki (nominal) qiymat diagnostik 
parametrning miqdoriga, u esa chiniqtirish va ishlatib moslashdan o‗tgan yangi, soz 
transport vositasining tuzilmaviy parametriga mos keladi. Dastlabki qiymat, 
loyihalashda belgilanadi va ishlab chiqarishda ta‘minlanadi, ya‘ni Ob‘ektni 
sozlaydilar yoki ta‘mirlaydilar. Boshlang‗ich me‘yor texnik hujjatlarda keltiriladi. 
Tirqishning kattalashuvini ―kompressiya‖ deb ataladigan diagnostik parametr 
yordamida baholash mumkin. 
Chegaraviy me‘yor (S
ch
) - Ob‘ektning shunday miqdoriki, unga yetishgandan 
keyin diagnostikalash Ob‘ektining ekspluatatsiyasi xavfsizlik, iqtisodiy samaradorlik 
yoki ekspluatatsiyani davom ettirish nuqtayi nazaridan maqsadga muvofiq bo‗lmay 
qoladi (ayrim hollarda esa imkoni bo‗lmaydi). 
23-rasm. Diagnostik parameter me‟yorlarining bosib o„tilgan yo„l bo„yicha 
o„zgarishi. 
S
b
- diagnostik parametrning boshlang‗ich me‘yori; S
ch
- diagnostik parametrning 
chegaraviy me‘yori; S
a
- diagnostik parametming joriy vaqtdagi (qiymati; S
Y
Q
- 
diagnostik parametriing yo‗l qo‗yilgan me‘yori4 L
n
L
Y
Q
va L
ch
-diagnostik parameter 

---

91
texnik holati me‘yorlariga tegishli masofalar. 
Bu me‘yor davlat standartlari talablarida va texnik hujjatlarda keltiriladi. 
Diagnostika o‗tkazish va profilaktik xizmatlarning davriyligini hamda 
diagnostik parametrni o‗lchash vaqtidan texnik ta‘sir o‗tkazish vaqtigacha tuzilmaviy 
va diagnostik parametr o‗zgarishlarining ehtimollik xarakterini hisobga olgan holda 
ishlash davomiyligining qandaydir zaxirasi zarur. 
Avvalgi diagnostikalashda o‗lchangan diagnostik parametrning miqdori 
chegaraviy miqdorga yetmaganligini va nazoratlar oralig‗ida bu qiymatning 
me‘yorlangan miqdordan oshib ketganligini ko‗rsatishi mumkin. Shu munosabat 
bilan transport vositalari ekspluatatsiyasida parametrning chegaraviy qiymati o‗rniga 
diagnostik parametrning ruxsat etilgan chegaraviy qiymatidan foydalaniladi. 
Chegaraviy va ruxsat etilgan chegaraviy parametrlar qiymatlari orasidagi farq 
nazoratlar oralig‗ida berilgan buzilmasdan ishlash ehtimolligi darajasini 
ta‘minlaydigan ―zaxira‖ni tashkil etadi (23-rasm). 
Yo‗l qo‗yilgan me‘yor (S
yq
) - ekspluatatsiya jarayonida diagnostikalashda ko‗p 
hollarda diagnostik parametrning ruxsat etilgan chegaraviy qiymatidan foydalaniladi. 
Yo‗l qo‗yilgan me‘yor asosida Ob‘ekt holatiga diagnoz qo‗yiladi va ekspluatatsiyani 
davom ettirish, profilaktik ta‘sir yoki ta‘mirlash ishlari bo‗yicha tegishli qaror qabul 
qilinadi.