Машина деталлари маъруза курси лотин 2017 й 20 янв

2. Uzatmaning geometriyasi, kinematikasi va energetikasi 
 
 
Chervyakli uzatmalarda ham, tishli uzatmalardagidek boshlang’ich, bo’lish va ichki va sirtqi 
diametrlar uzatmaning asosiy geometric parametrlaridir. 
 
Chervyakning  umumiy  tuzilishi  va  ishlash  trapesiyaviy  profilli  vintnikiga  o’xshaydi  (7.3-
rasm, a). Uning rezbasi ham bir kirimli yoki ko’p kirimli bo’lishi mumkin. Kirimlar sonini z
1
=1,2,4 
qilib olish tavsiya  etiladi.  Arximed chervyagi uchun geometrik parametrlar  va ularning qiymatlari  
quyidagicha  topiladi; 
α
=20
o
  -  o’q  bo’ylab  o’tkazilgan  kesimdagi  profil  burchagi;  m=p/
π    -  o’q 
bo’yicha aniqlangan modul; 
  q=d
1
/m - chervyakning nisbiy diametri. 
 
  d
1
 = qm   - bo’lish diametri; 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

43
 
 
 
  d
a1
=d
1
+2m - sirtqi diametri; 
  d
f2
 = d
1
-2,4m  - ichki diametri;  b
1
 - chervyakning  o’ramlar  qirqilgan  qismi  uzunligi.  
Chervyak g’ildiragining o’lchamlari quyidagicha aniqlanadi (7.3-rasm, v): 
 
v)
 
 
7.3-rasm. 
 
d
2 
= m z
2  
- bo’lish diametri;  d
a2  
=  d
2 
+ 2m  - tish uchi diametri; d
f2 
= d
2 
- 2,4m   - tish tubi 
diametri.  
Chervyak  g’ildiragining  tishi  chervyak  tanasini  yoy  bo’ylab  2
δ
  =  100
o
    burchak  ostida 
qamrab turadi.  Tishlar sonini   z
2
≥
 28   qilib olish tavsiya etiladi.  
Uzatmaning foydali ish koeffisiyenti 
 
G’ildirakning  eni  V  va  sirtqi  diametri  d
aT2
  qiymatlari  jadvaldagi  ifodalar  orqali  belgilanadi. 
Tishlar sonini z
2min
=26…28 qilib olish tavsiya qilinadi. 
Uzatish soni quyidagicha aniqlanadi 
.
1
2
2
1
z
z
n
n
u
=
=