Mashg‘ulotlar shakli: №4-ma’ruza (M) Mavzu: saf va umumrivojlantiruvchi mashqlar reja

Umumrivojlantiruvchi mashqlarga oid atamalarini yasash usullari.
Umumrivojlantiruvchi mashqning asosiy atamlari fe`lning buyruq mayliga “Sh” “Ish” qo’shimcha qo’yish orqali yasaladi.
Masalan: o’tirish, cho’qqayish, tayanish, siltash, burish va hokazo.
Mavjud so’zlarga yangi m`ano berish orqali.
Masalan: ko’prik, o’tish, chiqish, muvozanat va hokazo.
Harakat holatlarni bildiradigan atamalarda tayanch sharti hisobga olinadi.
Masalan: boshda tik turish, qo’llarda tik turish, tayanib yotish, cho’qqayib tayanish, kuraklarda tik turish, o’tirib orqada tayanish va tovonlarda o’tirish va hokazo. Oyoqlarni kerib o’tirish, burchakli o’tirish, bukilib o’tirish, yarim cho’qqayish singari atamalarda gavda holati (uning guruhlarini bir-biriga nisbatan joylanishi) hisobga olinib yasaladi.
Sakrash atamalari oyoqlarning havodagi holatiga qarab belgilanadi, masalan: oyoqlarni bukib sakrash, oyoqlarni kerib sakrash va hokazo.
Umumrivojlantiruvchi mashqlarni ifodalaganda qisqartirish qoidalari.
Bayon qilish qisqaroq bo’lishi uchun gimnastikada odatda o’z o’zidan m`alum bo’lgan ko’p holatlarni, harakatlar yoki ularni to’ldiruvchi atamalarni ifodalamaslik qabul qilingan.Masalan, quyidagi so’zlar tushirib qoldiriladi: qo’llar, oyoqlar, oyoq uchlari, kaftlar holatining qandayligi agar bu holat belgilangan uslubdagiga mos bo’lsa; - “gavda” – engagishlarda;- “ko’taring”, “tushiring”, “siltang”, “o’zatilgan” – qo’l yoki oyoqlar bilan harakatlar bajarganda; - “kaftlar
pastga qaragan” – qo’llarni yon tomonlarga o’zatilagan holatda. “oldinga yoysimon” – qo’llarni oldiga harakatlantirib ko’tarilsa yoki tushirilsa

3. Umumrivojlantiruvchi mashqlarni yozish qoidalari va usullari.
Umumrivojlantiruvchi mashqlarini tushunishda ularni qisqa va aniq qilib yozishning muhim ahamiyati bor. Yozish quyidagi maqsadga qarab, umumlashtirilgan, atamaga oid, qisqartirilgan, chizma tarzda yoki shu usullarning birlashmasidan iborat bo’lishi mumkin.
Umumrivojlantiruvchi mashqlarning atamaga oid yozilishi yuqorida bayon etilgan qoidalarga asosan va belgilangan usullarda bo’ladi.
Yozish qoidalariga quyidagilar: gimnastika mashqlarning ayrim guruhlar uchun belgilangan yozuv tartibi, yozuvda qo’llaniladigan grammatik to’zulish va tinish belgilariga rioya qilishi kiradi.