Mashg’ulot 1 Sana Mavzu



Download 1,44 Mb.
bet11/28
Sana01.07.2022
Hajmi1,44 Mb.
#728208
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   28
Bog'liq
To`garak reja yosh biolog

Uyga vazifa berish: Mavzuni o`rganib kelish.Biologiya faniga oid qiziqarli ma’lumotlar topib kelish.

Ko’rildi: _________U. Ortiqov.


Mashg’ulot 9 Sana ________________
Mavzu: Ildiz turlari va tizimlari.Ildizmevalar.
Mashg’ulotning maqsadi: Ildiz, uning tuzulishi, turlari va tizimlarini o`rganish.
Foydalanildigan jihozlar: darslik, qo’shimcha adabiyotlar, mavzuga oid rasmlar, kampyuter, slaydlar.
Mashg’ulotning borishi:
Ildizlar shakli va o`lchami jihatidan bir-biridan keskin farq qiladi. O`simliklarning turiga, tuproq-iqlim sharoitiga qarab ildizlar kalta, uzun, ingichka yoki yo`g`on, yassi yoki yumaloq va boshqa shakllarda bo`ladi.
Ayrim daraxtlarning ildizi 50—60 m gacha yetishi mumkin. Masalan, yong`oqning yon ildizlari atrofga 20—30 m gacha taraladi. Qumda o`sadigan juzg`unning ildizlari juda uzun va ingichka bo`lib, asosan yon tomonga qarab o`sadi. Yantoq ildizi, aksincha, pastga tomon o`sib, 30 m gacha chuqur kirib boradi.
Ildizlar, odatda, asosiy, yon va qo`shimcha ildizlarga bo`linadi. Murtakdagi boshlang`ich ildizning bevosita o`sishidan asosiy ildiz hosil bo`ladi. Asosiy ildiz shoxlanib yon ildizlar hosil qiladi.
Bir tup o`simlikdagi asosiy, yon va qo`shimcha ildizlar yig`indisi ildiz tizimi (sistemasi) deyiladi. Ildiz tizimining o`lchami va tuzilishi o`simliklar turiga, ildizining shoxlanishiga, qo`shimcha ildizlarga hamda tuproq unumdorligiga bog`liq. Ildiz tizimi tuzilishiga ko`ra: o`qildiz va popuk ildizga bo`linadi (25-rasm).
Murtakdagi boshlang`ich ildiz rivojlanishi jarayonida o`sishda davom etsa, undan o`qildiz tizimi hosil bo`ladi. Bunday moslashish ko`pchilik ikki urug`pallali o`simliklarga xos.
O`qildiz tizimi uzun va yo`g`onroq bo`lib, undan yon ildizlar o`sib chiqadi. Bu ildiz tizimi ikki urug`pallali o`simliklarga xos bo`lib, uni do`lana, na'matak, saksovul va madaniy o`simliklar (olma, o`rik, nok, qovun, tarvuz, g`o`za, no`xat, loviya, mosh va terak kabilar) misolida ko`rish mumkin.
Endi ikki urug`pallali o`simliklarga mansub g`o`zaning ildiz tizimi bilan tanishamiz. Chigitning murtakdagi ildizchasidan dastlab, asosiy ildiz o`sib chiqadi. Oradan ko`p o`tmay, undan ko`plab yon ildizlar o`sib chiqa boshlaydi. O`z navbatida, yon ildizlardan yanada maydaroq yon ildizchalar rivojlanadi. Natijada asosiy va yon ildizlar o`sib va ko`payib ildiz tizimini hosil qiladi. Ildizlar orasida uning yo`g`on va uzun, yerga tik kirib boradigan qismi ajralib turadi.
Ayrim asosiy ildizlarda oziq moddalar to`planadi. Masalan, qizil lavlagi, sabzi, rediska, turp, sholg`om va boshqalarda. Bu ildizlar ovqatga ishlatilganligi uchun ular ildizmevalar deyiladi (26-rasm). Agar murtakdagi boshlang`ich ildiz o`sishda davom etmasa, u holda boshlang`ich poyada qo`shimcha ildizlar hosil bo`ladi. Bu popuk ildiz tizimini hosil qiluvchi bir urug`pallali o`simliklarga xos.
Popuk ildiz tizimi bir-biriga o`xshash bo`lgan bir to`da mayda ildizlardan tashkil topadi. Uning asosiy ildizi yaxshi rivojlanmaydi. Bunday ildizlar bir urug`pallali o`simliklarga xos. Bir urug`pallalilardan bug`doyning ildiz tizimi tuzilishini ko`rib chiqamiz. Bug`doyning murtakdagi ildizchasidan dastlab asosiy ildiz rivojlanadi va oradan ko`p o`tmay u nobud bo`ladi. Shundan keyin murtakdagi poyacha asosidan bir to`da mayda, bir-biriga o`xshash qo`shimcha ildizlar o`sib chiqadi.


Download 1,44 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   28




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish