Masafalari raajmuidan bahs etadi

Movarounnahr togiari. H, Hasanov yozishicha, «Hudud ul-olarn»da o’rta Osiyoning janubidagi Boiur, Samarqand, Shiknon, ya'ni Xon Vaqon togiari, Buttamon ichkarisidagi va Movarounnahrga yoyilgan
Usrushona, Xuttalon, Chag’oniyon tog’lari, ularning tarmoqlari batafsil tasvirlangan. So’ngra Movarounnahrdagi ko’pgina tog’ tarmoq-lari nomsiz bayon etilgan,
Bu yerda keltirilgan oronimlardan ba'zi birlarini izohlaymiz. Bu-lardan toponimika uchun eng qiziqarlisi Buttamon tog’laridir. Arab geograflarida Buttam yoki Butman shaklida tilga olingan. V.V.Bartoldning gapiariga qaraganda, Amudaryo bilan Sirdaryoning yuqori oqimlari oralig’idagi katta togii o’lka shu nom bilan atalgan, shu bilan birga bu tog’li o’lkani Birinchi Buttam, o’rta Buttam va Tashqi Buttam deb uch qismga bo’lish rasm bo’lgan. V.V. Bartold Birinchi Buttam hozirgi Hisor tizmasi, o’rta Buttam Zarafshon tizmasi, Tashqi Buttam Turkiston tizmasi bo’lishi kerak deb hisoblaydi. To’g’risi Buttammi yoki Buttamonmi degan savolga shunday javob berish mumkin. Tog’larning nomlari odatda rus tilida ham, fors-tojik tilida ham ko’plikda talaffuz etiladi {-on ko’plikni ifodalaydigan qo’shimcha). Chunki tog’ tizimi odatda bir qancha tog’ tarmoqlaridan iborat bo^cladi. Xuddi shuningdek, Panj daryosi bilan Vaxsh daryosi oralig’i Xuttal yoki Xuttalon deb atalgan. Arab geograflarida ko’pincha Xuttal shaklida qayd qilingan. «Hudud ul-olam» muallifining o’zi o’rta osiyolik forsi-navis olim bo’lganidan mazkur tog’larni Xuttalon shaklida yozgani grammatik jihatdan to’g’ridir. Chag’oniyon tog’lari Chag’oniyon ta-rixiy o’ikasi tegrasidagi hozirgi Bobotog’, Boysun, Ko’hitang tizma-laridir. Xon tog’larini H. Hasanov Janubiy Pomirdagi hozirgi Vahon tizmasi deb hisoblaydi. Usrushona tog’lari esa Jizzax shahri bilan Xo’jand shaharlari oralig’idagi Molguzar tizmasi bo’lsa kerak. Shik-non tog’lari Pomirdagi hozirgi Shag’non tizmasi, Samarqand tog’lari esa Samarqand shahri atrofidagi tog’lar ekanligi aniq.