Маърузалар матни I. Психодиагностика предмети, мақсади

1. Тест шкалаларининг статистик табиати
. Психодиагностикада типик 
ўлчов тести - бу қисқа топшириқларнинг ѐки пунктларнинг кетма-кетлиги, 
синалувчи томонидан топшириклар бажарилиши натижасида сўнг уларнинг 
бир хил миқдорий таҳлил қилиниши демакдир. Масалан: алоҳида 
топшириқлардан тузилган интеллектуал тестларни интерпретация қилиниши: 
«ечими тўғри», «ечими нотўғри», ―жавоб йўқ‖, (топшириқни ўтказилиб 
юборилиши, вақт етишмаслиги сабабли), шахсий саволномаларнинг таҳлил 
қилиниши: синалувчи томонидан таъкидланиши лозим бўлган жавоблар 
кўрилиши: «тасдиқлаши», «инкор қилиниши» (жавоблар, «рози эмасман», 
«йўқ»). 
Умумий баллар калит орқали ҳисоблаб чиқилади, калит ҳар бир пункт 
бўйича сонлар билан ифодаланади. Масалан, тошпириқнинг тўғри ечимига - 

---

нотўғри ѐки ўтказиб юборилганига - «0». Бунда баллар тўғри жавобларнинг 
миқдорини кўрсатиб беради. 
2. Психометрикада ўлчов муаммолари ва тест пунктларининг 
хусусиятлари. 
Ўлчов кўрсаткичи «эталон» ҳисобланади. Эталон бу -ўлчанаѐтган 
хусусиятга берилган катталикни бир маромда сақлаб турувчи физик 
объектдир, дифференциал психометрикада бундай физик эталонлар мавжуд 
эмас. Психометрикада эталон ролини тестларнинг ўзи бажаради, буни 
шундай тушуниш керак топшириқнинг мураккаблиги киши қобилиятига 
тўғри пропорционал катталик деб қараш мумкин. Яъни топшириқ қанча 
мураккаб бўлса, унинг ечимини топиш учун киши қобилиятининг даражаси 
шунча юқори бўлиши керак. Тест пунктларнинг кучи ва мураккаб-лигини 
тест ўтказиш ѐрдамидагина аниқлаш мумкин. Мураккабликни аниқлаш 
«фоизли ўлчов» билан белгиланади, тест топшириқларига «тўғри» жавоб 
берган синалувчилар фоиз билан аниқланада, яъни «фоиз» қанча кичик бўлса 
мураккаблик шунча юқорида бўлади. 
Тест пунктларнинг хусусиятини тест балларининг тақсимланиши 
кўрсатиб беради. Агар тест балларининг тақсимланиши эгрилиги ўнг 
томонли ассиметрияга эга бўлса, унда тест мураккаб топшириқлардан 
тузилган, агар эгрилик чап томонли ассимметрияга эга бўлса, у ҳолда тест 
топшириқлари содда тузилган ҳисобланади ва куйидаги кўринишга эга: