Ma’ruzalar matni 1- ma’ruza: dinshunoslik faniga kirish. Reja

Molikiy mazhabi,  Bu mazhab Arabiston yarim orolida rivoj topib, dastlab Hijoz yoki Madina
mazhabi sifatida nomlangan va uning aqoidi ko'pinchalik Umar ibn Xattob, Abdulloh ibn Umar,
Zayd ibn Sobit, Payg'ambarimiz (s.a.v.) amakilari Abbos va umr yo'ldoshlari Oisha faoliyatlari
bilan   bog'lanadi.   Mashhur   namoyondalar   orasida   Ja'far   as-Sodiq   (vaf.   765   y.)   ham   bo'lib,
keyinchalik u shialikning ja'fariya mazhabiga nom bergan. 
Molik ibn Anas al-Asbaxiy 713 yili Madinada kamon o'qlari yasovchi oilasida tavallud topib,
o'zi ipak matolari savdosi bilan shug'ullangan, bolaligidan qarindoshlari qo'lida islomiy ilmlarni
o'rgangan.   Shu   yyerda   795   yili   vafotiga   qadar   yashagan   va   uni   faqat   Makkaga   hajga   borish
uchungina tark etgan. Shu tufayli u Madina ahlining ramziga aylangan. Madina imomi sifatida tan
olingan Molik hech bir siyosiy oqimlarga aralashmagan va biron rasmiy mansabni egallashga rozi
bo'lmagan. Bahsar va ilmiy munozaralarda qatnashmagan, chunki "Ilm — xo'rozlar va qo'chqorlar
orasidagi   urush   emas",   deb   hisoblagan.   Paygambar,   sahobalar   va   tobe'inlarning   fiqhga   oid
qarashlari, qarorlari va qavllarini o'zining "Al-Muvatta'" kitobida jamlagan. Aytishlaricha, bu asar
bir nechta matnlarda tarqalgan ekan, biroq bizlargacha ikki varianti: "Hanafiy ash-Shayboniy" va
Yaxyo al-Laysiy (vaf. 848 y.) asarlari hamda ularga yozilgan izohlar yetib kelgan hamda tunislik
Ali ibn Ziyod (800 y.) talqinidagi nusxaning qismlari saqlanib qolgan. 
Huquqshunoslik   sohasida   molikiy   mazhabi   o'z   yo'nalishiga   ko'ra,   alalxusus,   ayolning
jamiyatdagi  o'rniga  munosabatiga  ko'ra, hanbaliy  mazhabiga  yaqin  turadi. Shuningdek,  molikiy
mazhabida ota yoki otaning otasiga o'z bokira qizi yoki nevarasini, uning roziligisiz, ayrim hollarda
esa uning xohishiga qarshi ravishda ham erga berish huquqi berilgan edi. Hanafiy mazhabi bunday
holatga yo'l bermaydi. 
Molikiy mazhabining vatani Madina bo'lgani uchun uning Hijozda tarqalishi tabiiy edi. Har
yili haj mavsumida Shimoliy Afrika va Andalusiya olimlari Madina ulamolari bilan aloqa qilgani
tufayli bu mazhab u yerlarga ham yoyilib, Andalusiyada zohiriy mazhabini siqib chiqardi. Molikiy
mazhabi hozirgi kunlarda ham Marokash, Jazoir, Tunis, Liviyada yetakchi mazhab sifatida saqlanib
kelmoqda. Shuningdek, u yuqori Misr va Sudan hamda Baxrayn, Birlashgan Arab Amirliklari va
Quvaytga   o'z   nufuzini   yoydi.   Boshqa   qator   mamlakatlarda   ham   muayyan   miqdorda   molikiy
mazhabining izdoshlari mavjud.