Ma’ruzachi: Sunnatov. N. B. Ma’ruza: №-2 Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: sharq falsafasi Reja



Download 0,63 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/25
Sana31.12.2021
Hajmi0,63 Mb.
#211702
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25
Bog'liq
Маъруза Falsafa

Jadidchilik  -    XIX  asr  oxiri  -  XX  asr  boshidagi  ko‘plab  SHarq  mamlakatlaridagi  milliy-

taraqqiyparvar ziyolilarning islohotchilik harakati. Bu harakat O‘rta Osiyo xalqlarining madaniy, 

milliy-siyosiy  jihatdan  rivojlanishi  uchun  alohida  ahamiyatga  ega  bo‘ldi.  "Jadidlar"  degan 

nomning o‘zi "usuli jadid" ("YAngi usullar") tushunchasi asosida kelib chiqqan. Bu atama ostida 

o‘qitishning yangi usullari  tushunilar, yangi usuldagi maktablar shu asosda qurilgan edi.  

Jadidchilikning  o‘ziga  xos  fenomen,  nodir  hodisa  ekanligi  nimada  ko‘rinadi?  Bu  birinchi 

navbatda,  jadidlarning  nafaqat  SHarq,  balki  G‘arb  madaniyatini  ham  egallash  asosida 

shakllangan yuksak aqliy-ma’naviy zakovatida namoyon bo‘ladi. Ularning deyarli barchasi oliy 

diniy  ma’lumot  olib,  Navoiy  Jomiy,  Fuzuliyning  yuksak  insonparvarlik  g‘oyalari  bilan 

sug‘orilgan  asarlari,  o‘rta  asr  SHarq  mutafakkirlarining  falsafiy  qarashlariningta’siri  ostida 

tarbiyalanib, o‘z intellektini xorij–ham SHarq, ham G‘arb madaniyati yutuqlari bilan boyitdilar. 

Bu jadidlar falsafiy dunyoqarashining o‘ziga xos xususiyatini belgilab berdi. 

Jadidlar islom falsafasi nuqtai nazari asosida ish tutganlar. Mavzuning hozirgi tadqiqotchilari 

yozganidek:  «Islom  va  fan,  islom  va  ilg‘or  taraqqiyot  -  XIX  asr  ikkinchi  yarmida  musulmon 

mamlakatlaridagi  intellektual  va  ijtimoiy-siyosiy  islohotlar  o‘tkazish  yo‘lidagi  izlanishlarning 

falsafiy asosi hisoblanadi»

7

. Ma’rifatparvar, adabiyotshunos, dramaturg, faylasuf, siyosiy  arbob 



madaniyatshunoslik  nazariyotchisi  va  amaliyotchisi  Mahmudxo‘ja  Behbudiy  (1874-1919) 

jadidchilik  harakatining  yirik  rahnamo  va  nazariyotchilaridan  biri  edi.  "O‘sha  davr  Turkiston 

jadidlaridan  birortasi  siyosiy,  ijtimoiy  faoliyati  hamda  bilim  doirasining  keng  va  chuqurligi 

                                                           

 

 



jihatidan  unga  tenglasha  olmas  edi",  -  deb  yozgan  edi.  F.Xo‘jaev.  Keksa  sharqshunos 

L.Azizzoda  esa  ham  1926  yildayoq  uni  SHarqning  eng  buyuk  gumanistlari  va  mutafakkirlari 

bilan  bir  qatorga  qo‘ygan  edi:  "Agar  O‘zbekistonda  fan  va  madaniyat  sohasida  Ulug‘bek  va 

Navoiydan  keyin  uchinchi  bir  shaxsning  nomini  abadiylashtirish  kerak  bo‘lsa,  bu  shubhasiz 

Behbudiyga o‘rnatilgan yodgorlik bo‘lishi kerak". 


Download 0,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish