Ma’ruza “Umumiy gidrologiya va iqlimshunoslik” faniga kirish Reja

Gidrologiya qo’llaniladigan tadqiqot usullar
Daryolar, ko’llar, suv omborlari va boshqa suv havzalarida kechadigan hodisalar qonuniyatlarni to’la o’rganish, ulardan tegishli xulosalar chiqarish maqsadida gidrologiyada turli xil tadqiqot usullaridan foydalaniladi. Ular ichida eng asosiylari statsionar, ekspeditsiya va tajriba­ laboratoriya usullaridir.
Statsionar usulda suv ob’ektlari (daryolar, ko’llar, muzliklar)ning gidrologik rejimi elementlari ko’p yillar davomida kunning ma’lum belgilangan soatlarida muntazam ravishda kuzatib boriladi.
Ekspeditsiya usulida ma’lum hududdagi nisbatan kam o’rganilgan yoki umuman o’rganilmagan suv ob’ektlari, to’g’ridan­to’g’ri dala sharoitida, umumiy tarzda yoki aniq bir yo’nalishdagi maqsadni ko’zlab tadqiq etiladi.
Tajriba-laboratoriya usuli suvning tabiiy va kimyoviy xossalarini aniqlash, gidrodinamik hodisalarni va boshqa jarayonlarni modellashtirish sharoitida o’rganish imkonini beradi.
Nazorat savollari
1. Gidrologiya fanining ta’rifini eslang.
2. Gidrologiya fani qanday qismlarga bo’linadi?
3. Quruqlik gidrologiyasi qanday suv ob’ektlarini o’rganadi?
4. Dunyo okeani va dengizlarni o’rganadigan fan qanday nomlanadi?
5. Gidroekologiya fani qanday muammolarni o’rganadi?
6. Gidrologiyada qanday tadqiqot usullaridan foydalaniladi?
7. Gidrologiyaning rivojlanish bosqichlarini eslang.
8. O’zbekistonda gidrologiyaning shakllanishi va rivojlanishi haqida nimalar bilasiz?
9. Gidrologiya fanining rivojlanishiga mustaqillik yillarida hissa qo’shgan olimlarni bilasizmi?
10. Ahmad al-Farg’oniy Nil daryosiga qanday suv o’lchash inshooti qurgan?
Ma’ruza 2. Suvning tabiiy va kimyoviy xususiyatlari
Reja:
1. Suvning asosiy fizik xususiyatlari;
2. Tabiiy suvlar va ularning kimyoviy tarkibi;
3. Suvning tabiiy jarayonlar va inson hayotidagi ahamiyati
Tayanch iboralar (kalit so’zlar): suvning fizik xususiyatlari, tabiiy suvlarning kimyoviy tarkibi, gidrol, digidrol va trigidrol tushunchalari.